Royal Ontario Muzeyinin (ROM) Yuta ştatının Böyük Duz Gölündə quruyan göl yatağından istixana qazı emissiyalarını araşdıran araşdırması 2020-ci ildə 4,1 milyon ton karbon qazı və digər istixana qazlarının buraxıldığını hesablayır. Bu araşdırma göstərir ki, quruyan göl yataqları İqlim dəyişikliyi səbəbindən daha da arta bilən istixana qazlarının diqqətdən kənarda qalan, lakin potensial əhəmiyyətli mənbəyidir.

Bu nəticələr “One Earth” jurnalında dərc olunan “Quruyan duzlu göl yatağı antropogen istixana qazı emissiyalarının əhəmiyyətli mənbəyidir” adlı məqalədə elan edilib .

Bu araşdırmaya rəhbərlik edən və ROM-un Allan və Helaine Shiff İqlim Dəyişikliyi üzrə kuratoru Soren Brothers, “Böyük Duz Gölünün insan tərəfindən qurudulması göl yatağının böyük sahələrini ifşa edir və atmosferə çoxlu miqdarda istixana qazları buraxır” dedi.

“İqlim dəyişikliyinin sürücüsü kimi göllərin qurumasının əhəmiyyəti daha ətraflı şəkildə müzakirə edilməli və iqlim dəyişikliyinin azaldılması və su hövzəsinin planlaşdırılmasında nəzərə alınmalıdır.”

Böyük Duz Gölünün su səviyyəsi ildən-ilə dəyişir, əsasən ətrafdakı dağlardan gölə axan ərimiş suların həcmindən asılı olaraq – 1980-ci illərdəki rekord həddən 2022-ci ildəki rekord həddə qədərdir. Bununla belə, bu, insanla bağlı istehlakdır. İllər keçdikcə gölü tükəndirən, getdikcə artan miqdarda şirin su istehlak edən kənd təsərrüfatı, sənaye və bələdiyyə məqsədləri ilə.

Dünyanın başqa yerlərində su üçün eyni rəqabətli istifadələr göl səviyyələrinə əhəmiyyətli təsir göstərir. Aral dənizi, Urmiya gölü, Xəzər dənizi və Böyük Duz Gölü kimi əlamətdar şoran göllər quruduqca, onlar nəinki biomüxtəliflik üçün kritik yaşayış mühitini məhv edir və insan sağlamlığını pisləşdirən havanın keyfiyyəti şəraiti yaradır , həm də yeni yaranan iqlim dəyişikliyini sürətləndirir. məruz qalmış çöküntülər karbon qazı və metan buraxır.

https://googleads.g.doubleclick.net/pagead/ads?gdpr=0&us_privacy=1—&gpp_sid=-1&client=ca-pub-0536483524803400&output=html&h=135&slotname=8188791252&adk=2329133447&adf=1857921027&pi=t.ma~as.8188791252&w=540&abgtt=6&fwrn=4&lmt=1721932314&rafmt=11&format=540×135&url=https%3A%2F%2Fphys.org%2Fnews%2F2024-07-scientists-great-salt-lake-significant.html&wgl=1&uach=WyJXaW5kb3dzIiwiMTAuMC4wIiwieDg2IiwiIiwiMTI2LjAuNjQ3OC4xODUiLG51bGwsMCxudWxsLCI2NCIsW1siTm90L0EpQnJhbmQiLCI4LjAuMC4wIl0sWyJDaHJvbWl1bSIsIjEyNi4wLjY0NzguMTg1Il0sWyJHb29nbGUgQ2hyb21lIiwiMTI2LjAuNjQ3OC4xODUiXV0sMF0.&dt=1721928287543&bpp=2&bdt=157&idt=393&shv=r20240723&mjsv=m202407220101&ptt=9&saldr=aa&abxe=1&cookie=ID%3D4affe4131dd5dd5c%3AT%3D1721801852%3ART%3D1721932249%3AS%3DALNI_MbUC-Ae2mgUQk_YcX7zH0MS_3PKkA&eo_id_str=ID%3D88459bb7dce951d5%3AT%3D1721801852%3ART%3D1721932249%3AS%3DAA-AfjbtvqJSL4Gv5AGhtgiPqyom&prev_fmts=0x0&nras=1&correlator=8489876299614&frm=20&pv=1&ga_vid=994546572.1721801825&ga_sid=1721928288&ga_hid=1679342632&ga_fc=1&rplot=4&u_tz=240&u_his=1&u_h=900&u_w=1440&u_ah=860&u_aw=1440&u_cd=24&u_sd=1&dmc=8&adx=347&ady=2101&biw=1423&bih=739&scr_x=0&scr_y=0&eid=44759876%2C44759927%2C44759837%2C31085513%2C42531705%2C44795922%2C95334528%2C95334830%2C95337026%2C95337870%2C95338227%2C95338263%2C31085548%2C31084185%2C31078663%2C31078665%2C31078668%2C31078670&oid=2&pvsid=2096407401610262&tmod=1090643875&uas=0&nvt=1&ref=https%3A%2F%2Fphys.org%2Fpage2.html&fc=1920&brdim=0%2C0%2C0%2C0%2C1440%2C0%2C0%2C0%2C1440%2C739&vis=1&rsz=%7C%7CpeEbr%7C&abl=CS&pfx=0&fu=128&bc=31&bz=0&td=1&tdf=0&psd=W251bGwsbnVsbCwibGFiZWxfb25seV80IiwxXQ..&nt=1&ifi=2&uci=a!2&btvi=1&fsb=1&dtd=M

Tədqiqat qrupu 2020-ci ilin aprel ayından noyabr ayına qədər Yuta ştatının Böyük Duz Gölündə açıq çöküntülərdən karbon qazı və metan emissiyalarını ölçdü və qurutma ilə bağlı antropogen istixana qazı emissiyalarını müəyyən etmək üçün onları su emissiyalarının hesablamaları ilə müqayisə etdi.

Bu nümunəyə əsaslanan hesablamalar göstərir ki, göl yatağı atmosferə 4,1 milyon ton istixana qazı, ilk növbədə (94%) karbon dioksid kimi buraxılmışdır ki, bu da Yuta ştatının insan tərəfindən törədilən istixana qazı emissiyalarında təxminən 7% artım təşkil edir.

Sahə işi Soren Brothers Utah Dövlət Universitetində Limnologiya üzrə köməkçi professor, baş müəllif Melissa Kobo isə USU-da magistraturada oxuyarkən aparılıb. Həmmüəllif Tobias Qoldhammer Almaniyanın Berlin şəhərindəki Leybniz Şirin Su Tədqiqatları İnstitutunda (IGB İnstitutu) əməkdaşlıq edən tədqiqatçıdır.

Qapalı kameraya qoşulmuş portativ istixana qazı analizatorundan istifadə etməklə qurumuş göl yatağından hər iki həftədən bir karbon qazı və metan qazlarının ölçülməsi aparılmışdır.

Gölün cənub ucunda bir yerdəki yeddi sahə il ərzində dəfələrlə ziyarət edildi və 1,700 kvadrat mil (4,400) olan göl boyunca məkan dəyişkənliyini müəyyən etmək üçün intensiv üç günlük kampaniya zamanı digər üç yerdən nümunə götürüldü. kvadrat kilometr) qərb yarımkürəsində ən böyük şoran göldür.

Metan karbon dioksiddən 28 dəfə daha güclü bir istixana qazı olduğundan, bu emissiyaların qlobal istiləşmə təsiri metanın daha böyük təsirini hesablamaq üçün ” karbon dioksid ekvivalentləri” kimi hesablanmışdır .

Nəhayət, bu məlumatlar qurudulmuş göl yatağından istixana qazı emissiyalarının hətta iyirmi ildən çox müddətə məruz qalan ərazilərdə belə isti temperaturlarla güclü və müsbət əlaqədə olduğunu göstərdi.

Gölün tarixən istixana qazlarının əhəmiyyətli bir mənbəyi olub-olmadığını müəyyən etmək üçün komanda göldən sahilə yaxın istixana qazı emissiyalarının ölçülməsi , həmçinin komanda və hökumət məlumat dəstləri tərəfindən toplanan su kimyasını təhlil etdi.

Bu təhlillər birlikdə göstərdi ki, orijinal göl atmosferə istixana qazlarının əhəmiyyətli bir mənbəyi deyil, qurumuş göl yatağı atmosfer istiləşməsinin yeni sürücüsünə çevrilir.

İqlim dəyişikliyi quraq rayonlarda quraqlığı gücləndirdiyinə görə çayların və göllərin quruması iqlim dəyişikliyi ilə bağlı əks əlaqə dövrələrinə kömək edə bilər və qlobal istixana qazı hasilatının qiymətləndirilməsində, eləcə də azaldılması siyasətində və səylərində nəzərə alınmalıdır.

Ətraflı məlumat: Quruyan duzlu göl yatağı antropogen istixana qazları emissiyalarının əhəmiyyətli mənbəyidir, One Earth (2024). DOI: 10.1016/j.oneear.2024.07.001 . www.cell.com/one-earth/fulltex … 2590-3322(24)00326-9

Jurnal məlumatı: One Earth