Bağdad Universiteti ilə əməkdaşlıq zamanı LMU-dan Enrike Ximénez min ildir itmiş mətni yenidən kəşf edib. Bu kəşflə bağlı məqalə İraq jurnalında dərc olunub .

“Bu, Babili bütün əzəməti ilə təsvir edən və onun sakinlərinin, kişi və qadınların həyatına dair fikirlər verən valehedici bir himndir” deyir Jiménez.

Babil eramızdan əvvəl 2000-ci ildə Mesopotamiyada qurulmuşdur. Bir vaxtlar dünyanın ən böyük şəhəri olan bu, bu gün qlobal ədəbi irsimizin bir hissəsini təşkil edən əsərlərin yazıldığı bir mədəni metropol idi.

Babil mətnləri gil lövhələr üzərində mixi yazı ilə tərtib edilmişdi , onlar yalnız fraqmentlərdə qalmışdır. Bağdad Universiteti ilə əməkdaşlığın məqsədlərindən biri məşhur Sippar Kitabxanasından yüzlərlə mixi lövhənin deşifrə edilməsi və nəsillər üçün qorunub saxlanılmasıdır. Rəvayətə görə, Nuh gəmiyə minməzdən əvvəl onları sel sularından burada gizlətdi.

Elektron Babil Kitabxanası Platformasında Enrike Jiménez bu günə qədər bütün dünyada aşkar edilmiş mixi yazı fraqmentlərini rəqəmsallaşdırır və bir-birinə aid fraqmentləri deşifrə etmək üçün süni intellektdən istifadə edir.

LMU-nun Assurologiya İnstitutunun Qədim Yaxın Şərq Ədəbiyyatları professoru Jiménez deyir: “Süni intellektlə dəstəklənən platformamızdan istifadə edərək, biz yenidən kəşf edilmiş himnə aid olan 30 digər əlyazmanı müəyyən edə bildik – bu, əvvəllər onilliklər çəkəcəkdi”. Bu əlavə mətnlər sayəsində alimlər hissələri əskik olan gil lövhədəki mədh himnini tamamilə deşifrə edə bilmişlər.

https://googleads.g.doubleclick.net/pagead/ads?gdpr=0&us_privacy=1—&gpp_sid=-1&client=ca-pub-0536483524803400&output=html&h=280&slotname=8188791252&adk=1645945215&adf=308666314&pi=t.ma~as.8188791252&w=750&abgtt=6&fwrn=4&fwrnh=0&lmt=1751436246&rafmt=1&armr=3&format=750×280&url=https%3A%2F%2Fphys.org%2Fnews%2F2025-07-hymn-babylon-millennium.html&fwr=0&rpe=1&resp_fmts=3&wgl=1&uach=WyJXaW5kb3dzIiwiMTkuMC4wIiwieDg2IiwiIiwiMTM3LjAuNzE1MS4xMjAiLG51bGwsMCxudWxsLCI2NCIsW1siR29vZ2xlIENocm9tZSIsIjEzNy4wLjcxNTEuMTIwIl0sWyJDaHJvbWl1bSIsIjEzNy4wLjcxNTEuMTIwIl0sWyJOb3QvQSlCcmFuZCIsIjI0LjAuMC4wIl1dLDBd&dt=1751436246001&bpp=4&bdt=480&idt=43&shv=r20250630&mjsv=m202506260101&ptt=9&saldr=aa&abxe=1&cookie=ID%3Df22668bce9793ae4%3AT%3D1735196613%3ART%3D1751436137%3AS%3DALNI_Mb4Xpwl1SO1AcvqroR6xccDm_sheQ&gpic=UID%3D00000f7c5320f40b%3AT%3D1735196613%3ART%3D1751436137%3AS%3DALNI_Mb1dz_DHiT2yDzXLMaB9CDkQl4XGg&eo_id_str=ID%3D1241933dda87baba%3AT%3D1750839581%3ART%3D1751436137%3AS%3DAA-AfjZwPuiSAour3k16ZA1JtXua&prev_fmts=0x0%2C336x280%2C336x280&nras=1&correlator=5197588936503&frm=20&pv=1&rplot=4&u_tz=240&u_his=3&u_h=1080&u_w=1920&u_ah=1032&u_aw=1920&u_cd=24&u_sd=1&dmc=8&adx=448&ady=1947&biw=1905&bih=945&scr_x=0&scr_y=0&eid=31093273%2C95353387%2C95362656%2C95363435%2C95365107%2C95359266%2C95364331%2C95365116%2C31092548&oid=2&pvsid=1964457975128946&tmod=243545730&uas=0&nvt=1&ref=https%3A%2F%2Fphys.org%2F&fc=1920&brdim=0%2C0%2C0%2C0%2C1920%2C0%2C1920%2C1032%2C1920%2C945&vis=1&rsz=%7C%7CpeEbr%7C&abl=CS&pfx=0&fu=128&bc=31&bz=1&td=1&tdf=2&psd=W251bGwsbnVsbCxudWxsLDNd&nt=1&ifi=6&uci=a!6&btvi=2&fsb=1&dtd=572

Hymn Babil şəhər cəmiyyəti haqqında yeni anlayışlar təqdim edir

Bu çoxsaylı əlavə nüsxələr mətnin o dövrdə çox geniş yayıldığını deməyə əsas verir.

“Himni məktəbdə uşaqlar köçürdülər. Qeyri-adi haldır ki, o dövrdə belə məşhur mətn indiyə qədər bizə məlum deyildi”, – Jiménez deyir.

Ehtimal ki, paean eramızdan əvvəl birinci minilliyin əvvəlinə aiddir və 250 sətirdən ibarətdir.

“Bu, öz şəhərini tərifləmək istəyən bir babil tərəfindən yazılmışdır. Müəllif şəhərdəki tikililəri təsvir edir, eyni zamanda Fəratın sularının bulaq gətirdiyini və tarlaları necə yaşıllaşdırdığını təsvir edir. Sağ qalan Mesopotamiya ədəbiyyatı təbiət hadisələrini təsvir edərkən bu, daha möhtəşəmdir”.

Babil qadınları, onların keşiş kimi rolu və əlaqəli vəzifələr haqqında məlumatlar da mütəxəssisləri heyrətə gətirdi, çünki əvvəllər bunları təsvir edən heç bir mətn məlum deyildi. Bundan əlavə, ilahilər şəhər cəmiyyətində birgəyaşayış haqqında fikirlər verir. Məsələn, sakinlər əcnəbilərə hörmətlə yanaşırlar.

Qədim Babil şəhərinin xarabalıqları İraqın paytaxtı Bağdaddan təxminən 85 kilometr cənubda yerləşir. Onlar YUNESKO-nun Dünya İrsi Saytıdır.

Yeni kəşf edilən himndən parça

Aşağıdakı sətirlər yeni tapılan himndəndir. O vaxtlar Babilin sahilində yerləşən Fərat çayını təsvir edirlər:

Fərat onun çayıdır – müdrik ağa Nudimmud tərəfindən qurulmuşdur –

O, sızanaqları yatırır, qan damarlarını doyurur,

Sularını laquna və dənizə çıxarır,

Onun tarlaları otlarla, çiçəklərlə böyüyür,

Onun çəmənləri parlaq çiçək açır, arpa cücərir,

Oradan yığılan dəzgahlar yığılır,

Sürülər və sürülər yaşıl otlaqlarda uzanır,

Sərvət və əzəmət – bəşəriyyətə yaraşan şeylər –

Bəxş olunur, çoxalır və hökmən verilir.

Daha çox məlumat: Anmar A. Fadhil et al, Literary Texts From The Sippar Library V: A Hymn In Praise Of Babylon and The Babylonians, Iraq (2025). DOI: 10.1017/irq.2024.23

Münhen Ludwig Maximilian Universiteti tərəfindən təmin edilmişdir