Çinin cənubundakı sulu mənzərənin çox altında, genişlənən yeraltı laboratoriya dərin elmi sirri açan dünyada ilk olmaq məqsədi daşıyır.

Çin son illərdə bir elm mərkəzi kimi ortaya çıxdı, ölkənin kommunist rəhbərliyi ABŞ və digər rəqibləri ilə mübarizə aparmaq üçün qabaqcıl tədqiqatlara milyardlarla dollar xərclədi.

Onun ən son nümayişi kiçik atomaltı hissəcikləri öyrənmək üçün ən müasir qurğu olan Jiangmen Yeraltı Neytrino Rəsədxanasıdır (Juno).

Amerika Virginia Tech Universitetinin Neytrino Fizikası Mərkəzinin direktoru, obyektin yaradılmasında iştirak etməyən Patrick Huberin sözlərinə görə, layihə kainatın ən fundamental, lakin çətin olan bəzi tikinti bloklarını araşdırmaq üçün “maraqlı” fürsətdir. tədqiqat.

AFP bu yaxınlarda ölkənin milli elm agentliyi olan Çin Elmlər Akademiyasının təşkil etdiyi Quandun əyalətinin Kaypinq şəhərindəki rəsədxanaya beynəlxalq media turuna qatılıb.

Laboratoriyaya radiasiya emissiyalarını məhdudlaşdırmaq üçün tuneldən aşağı 700 metr (2300 fut) yerin altında tikilmiş mağaraya gedən funikulyor qatarı çatır.

İçəridə neytrino detektoru , paslanmayan poladdan və diametri təxminən 35 metr olan, kabellərlə kəsişmiş akril kürə dayanır .

Juno-nun layihə meneceri və Yüksək Enerji Fizikası İnstitutunun direktoru Wang Yifang, şlyapalı işçilər parıldayan kürəyə son toxunuşları tətbiq edərkən, “Daha əvvəl heç kim belə bir detektor yaratmamışdı” dedi.

“Tərəzidən görə bilərsiniz, bu, texnoloji cəhətdən mürəkkəb idi” dedi Wang, lazer qələmini quraşdırmanın müxtəlif hissələrinə yelləyərkən.

2014-cü ildə başlanan Juno-nun tikintisi təxminən 2,2 milyard yuana (311 milyon dollar) başa gəlib və gələn il tamamlanmalıdır.

Onun məqsədi hissəciklərin təbiəti ilə bağlı fundamental fizika tapmacasını bu sahədə dünya lideri olan ABŞ-ın alimlərindən daha sürətli həll etməkdir.

Onun tədqiqatı həmçinin Yer planetini, Günəşi və digər ulduzları və fövqəlnovaları daha yaxşı anlamağa kömək edə bilər.

https://googleads.g.doubleclick.net/pagead/ads?gdpr=0&us_privacy=1—&gpp_sid=-1&client=ca-pub-0536483524803400&output=html&h=188&slotname=8188791252&adk=1687169288&adf=2996406042&pi=t.ma~as.8188791252&w=750&abgtt=6&fwrn=4&lmt=1729157636&rafmt=11&format=750×188&url=https%3A%2F%2Fphys.org%2Fnews%2F2024-10-china-underground-lab-deep-scientific.html&wgl=1&uach=WyJXaW5kb3dzIiwiMTUuMC4wIiwieDg2IiwiIiwiMTI5LjAuNjY2OC4xMDEiLG51bGwsMCxudWxsLCI2NCIsW1siR29vZ2xlIENocm9tZSIsIjEyOS4wLjY2NjguMTAxIl0sWyJOb3Q9QT9CcmFuZCIsIjguMC4wLjAiXSxbIkNocm9taXVtIiwiMTI5LjAuNjY2OC4xMDEiXV0sMF0.&dt=1729156339878&bpp=1&bdt=127&idt=402&shv=r20241014&mjsv=m202410140101&ptt=9&saldr=aa&abxe=1&cookie=ID%3Ddd084782a3980897%3AT%3D1725971170%3ART%3D1729157534%3AS%3DALNI_Ma1uv12HX_ctV-7loP2Dla_dLGslw&eo_id_str=ID%3D6cdee71e935b6dcb%3AT%3D1725971170%3ART%3D1729157534%3AS%3DAA-AfjZEH1DAbfRV50frmhACTroQ&prev_fmts=0x0%2C1903x911&nras=2&correlator=7398983522023&frm=20&pv=1&rplot=4&u_tz=240&u_his=1&u_h=1080&u_w=1920&u_ah=1032&u_aw=1920&u_cd=24&u_sd=1&dmc=8&adx=447&ady=2877&biw=1903&bih=911&scr_x=0&scr_y=0&eid=44759875%2C44759926%2C44759842%2C31087891%2C31087987%2C31088192%2C44795922%2C95331833%2C95344190&oid=2&pvsid=2819505360094030&tmod=268867487&uas=0&nvt=1&ref=https%3A%2F%2Fphys.org%2Fsort%2Fdate%2Fall%2F&fc=1920&brdim=0%2C0%2C0%2C0%2C1920%2C0%2C0%2C0%2C1920%2C911&vis=1&rsz=%7C%7CpeEbr%7C&abl=CS&pfx=0&fu=128&bc=31&bz=0&td=1&tdf=2&psd=W251bGwsbnVsbCxudWxsLDNd&nt=1&ifi=2&uci=a!2&btvi=1&fsb=1&dtd=M

“İkinci heç nə demək deyil”

Neytrinolar ətrafımızda mövcud olan və işıq sürətinə yaxın hərəkət edən elementar hissəciklərdir.

Fiziklər onilliklər ərzində onlar haqqında bilirlər, lakin hələ də onların necə işlədiyinə dair dərin biliklərə malik deyillər.

Tədqiqatçılar Juno-dan hər biri 53 kilometr (33 mil) məsafədə yerləşən iki Çin nüvə elektrik stansiyasının yaydığı neytrinoları aşkar etmək üçün istifadə edəcəklər.

Onlar daha sonra hissəciklər fizikası nəzəriyyələrini təkmilləşdirmək üçün vacib hesab edilən “kütləvi iyerarxiya” problemini həll etmək üçün məlumatlardan istifadə edəcəklər.

Alimlər artıq neytrinoların üç fərqli kütlə vəziyyətində olduğunu bilirlər, lakin hansının ən ağır, hansının ən yüngül olduğunu bilmirlər.

Bu problemin həlli onlara hissəciklər fizikasının standart modelini daha yaxşı başa düşməyə kömək edə bilər və öz növbəsində kainatın keçmişi və gələcəyi haqqında daha çox məlumat əldə etməyə imkan verə bilər.

“(Layihə) neytrino salınımı və kvant mexanikası haqqında anlayışımızı dərindən sınayacaq” dedi Virginia Tech-dən Huber.

“Əgər Juno bizim (indiki) anlayışımızın səhv olduğunu göstərsə, bu, inqilab olardı.”

Layihə meneceri Wang, tədqiqatçıların “kütləvi iyerarxiyanın nəticəsini hamını qabaqlayacaqlarına” əmin olduqlarını söylədi.

Fundamental elmdə o, təbəssümlə deyirdi ki, “birincisi hər şey deməkdir, ikincisi isə heç nə deməkdir”.

Super güc gərginliyi

Alimlər hesab edirlər ki, kütləvi iyerarxiya sualını həll etmək üçün altı illik məlumat tələb olunacaq.

Yaxın illərdə ABŞ və Yaponiyada oxşar təcrübələr keçirilsə də, Juno “yarışda qabaqdadır” dedi, London Universitet Kollecinin fizikası, eyni zamanda layihənin Beynəlxalq Elmi Komitəsində oturan Cennifer Tomas.

Vanqın sözlərinə görə, əməkdaşlıqda 17 ölkədən təxminən 750 alim, o cümlədən “iki Amerika qrupu” iştirak edir.

O əlavə edib ki, daha çox üzv olmaqda maraqlıdır, “amma təəssüf ki, bir çox məlum səbəblərə görə… onlara icazə verilmir”.

Elm və texnologiya üzərində ABŞ-Çin rəqabəti qızışdıqca, Vaşinqton ABŞ-da yaşayan Çin əsilli akademikləri casusluq və ya əqli mülkiyyət oğurlamaqda təhqiq etdi və yerli qurumları çinli həmkarları ilə əlaqələri kəsməyə təşviq etdi.

Pekin, öz növbəsində, Qərb hökumətləri və beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən müəyyən məlumatlara girişi məhdudlaşdırmaqda və COVID-19-un mənşəyi kimi həssas mövzular üzrə sorğulara mane olmaqda ittiham olunur.

Lakin bir amerikalı alim və Juno qrupunun üzvü “unikal” layihə üzərində işləməyi səbirsizliklə gözlədiyini söylədi.

Kaliforniya Universitetində eksperimental fizik olan Juan Pedro Ochoa-Ricoux, “Biz siyasi vəziyyətə tamamilə uyuşmuruq, çünki viza almaqda bəzən çətinliklər (tədqiqatçılar üçün) ola bilər” və daha sərt bürokratik maneələri aşmaqda çətinlik çəkirik. AFP.

Onun sözlərinə görə, bu cür problemlər “hər iki tərəfə, bəlkə də ABŞ-dakı çinli həmkarlarımıza bizdən daha çox təsir edir”.

Lakin, o, dedi, “birgə işləməklə biz elmin necə apolitik ola biləcəyini və etməli olduğunu da göstəririk”.