Neurology jurnalında dərc olunan böyük bir araşdırmaya görə , daha yüksək səviyyəli hava çirkliliyinə məruz qalan insanların adətən xərçəngsiz beyin şişi olan meningioma inkişaf etdirmə ehtimalı daha yüksək ola bilər. Bu ümumi beyin şişi beyin və onurğa beyninin selikli qişasında əmələ gəlir. Tapıntılar havanın çirklənməsinin meningioma səbəb olduğunu sübut etmir; yalnız ikisi arasında əlaqəni göstərirlər.

https://googleads.g.doubleclick.net/pagead/ads?gdpr=0&us_privacy=1—&gpp_sid=-1&client=ca-pub-0536483524803400&output=html&h=280&slotname=7587637799&adk=1434173251&adf=4198688998&pi=t.ma~as.7587637799&w=750&abgtt=6&fwrn=4&fwrnh=0&lmt=1752133129&rafmt=1&armr=3&format=750×280&url=https%3A%2F%2Fmedicalxpress.com%2Fnews%2F2025-07-dirty-air-common-brain-tumor.html&fwr=0&rpe=1&resp_fmts=3&wgl=1&uach=WyJXaW5kb3dzIiwiMTkuMC4wIiwieDg2IiwiIiwiMTM4LjAuNzIwNC45NyIsbnVsbCwwLG51bGwsIjY0IixbWyJOb3QpQTtCcmFuZCIsIjguMC4wLjAiXSxbIkNocm9taXVtIiwiMTM4LjAuNzIwNC45NyJdLFsiR29vZ2xlIENocm9tZSIsIjEzOC4wLjcyMDQuOTciXV0sMF0.&dt=1752133127934&bpp=1&bdt=561&idt=115&shv=r20250708&mjsv=m202507070101&ptt=9&saldr=aa&abxe=1&cookie=ID%3De77740426f8da9bc%3AT%3D1735295852%3ART%3D1752133128%3AS%3DALNI_MbHbvhLj3WydQ3lYshQhNgDg8E9nQ&gpic=UID%3D00000f80ad9e2337%3AT%3D1735295852%3ART%3D1752133128%3AS%3DALNI_MYM9zSDwUrvOLsQ-H1E20L0IjGeMw&eo_id_str=ID%3Df152d1a4517561f1%3AT%3D1751526315%3ART%3D1752133128%3AS%3DAA-AfjYXsAMYxawkCSjU_EMOR4gg&prev_fmts=0x0%2C336x280%2C1905x945&nras=2&correlator=8354732778195&frm=20&pv=1&rplot=4&u_tz=240&u_his=1&u_h=1080&u_w=1920&u_ah=1032&u_aw=1920&u_cd=24&u_sd=1&dmc=8&adx=448&ady=1160&biw=1905&bih=945&scr_x=0&scr_y=0&eid=42531705%2C95353387%2C95362655%2C95364960%2C95365235%2C95365460%2C95359265%2C31093358%2C95365797%2C31093116&oid=2&psts=AOrYGskjEvbvpvyfRUIvBBtyBw2V33GX-3vhg-Yghm9Sg9YBb0rFpAhkRFj6uqhQiXu5w1jbM5Xfh6AvyaLyf83y49n6O7O-&pvsid=7489663964963451&tmod=1178522494&uas=0&nvt=1&ref=https%3A%2F%2Fphys.org%2F&fc=1920&brdim=0%2C0%2C0%2C0%2C1920%2C0%2C1920%2C1032%2C1920%2C945&vis=1&rsz=%7C%7CpeEbr%7C&abl=CS&pfx=0&fu=128&bc=31&bz=1&td=1&tdf=2&psd=W251bGwsbnVsbCxudWxsLDNd&nt=1&ifi=2&uci=a!2&btvi=1&fsb=1&dtd=1135

Tədqiqat, xüsusilə şəhər mühitində cəmləşən azot dioksidi və ultra incə hissəciklər kimi nəqliyyatla əlaqəli olanlar da daxil olmaqla bir neçə hava çirkləndiricisini təhlil etdi .

Kopenhagendəki Danimarka Xərçəng İnstitutundan tədqiqatın müəllifi Ulla Hvidtfeldt, “Müxtəlif növ hava çirkliliyinin sağlamlığa mənfi təsir göstərdiyi sübut edilmişdir və ultra incə hissəciklər qan-beyin baryerini keçəcək qədər kiçikdir və beyin toxumasına birbaşa təsir göstərə bilər ” dedi.

“Tədqiqatımız göstərir ki, nəqliyyatdan və digər mənbələrdən havanın çirklənməsinə uzun müddət məruz qalma meningiomaların inkişafında rol oynaya bilər və hava çirkliliyinin təkcə ürək və ağciyərlərə deyil, beyinə də təsir edə biləcəyinə dair artan sübutlar toplusuna əlavə olunur.”

Tədqiqat Danimarkada orta yaşı 35 olan və 21 il ərzində izlənilən 4 milyona yaxın yetkin insanı əhatə etdi. Həmin müddət ərzində 16596 nəfərdə mərkəzi sinir sisteminin şişi, o cümlədən 4645 nəfərdə meningioma inkişaf edib.

Tədqiqatçılar hava çirkliliyinə uzunmüddətli məruz qalmağı qiymətləndirmək üçün ünvan tarixçələrindən və qabaqcıl modelləşdirmədən istifadə etdilər.

Onlar aşağıdakılara orta 10 illik məruz qalma müddətini hesablayıblar: diametri 0,1 mikrometrdən az olan hissəcikləri olan ultra incə hissəciklər; PM _2.5 də adlandırılan , diametri 2.5 mikrometr və ya daha az olan hissəciklər olan incə hissəciklər; azot dioksidi, əsasən nəqliyyat emissiyalarından bir qaz; və dizelin çirklənməsinin göstəricisi olan elementar karbon.

https://googleads.g.doubleclick.net/pagead/ads?gdpr=0&us_privacy=1—&gpp_sid=-1&client=ca-pub-0536483524803400&output=html&h=280&slotname=7099578867&adk=1328126233&adf=1100001614&pi=t.ma~as.7099578867&w=750&abgtt=6&fwrn=4&fwrnh=0&lmt=1752133129&rafmt=1&armr=3&format=750×280&url=https%3A%2F%2Fmedicalxpress.com%2Fnews%2F2025-07-dirty-air-common-brain-tumor.html&fwr=0&rpe=1&resp_fmts=3&wgl=1&uach=WyJXaW5kb3dzIiwiMTkuMC4wIiwieDg2IiwiIiwiMTM4LjAuNzIwNC45NyIsbnVsbCwwLG51bGwsIjY0IixbWyJOb3QpQTtCcmFuZCIsIjguMC4wLjAiXSxbIkNocm9taXVtIiwiMTM4LjAuNzIwNC45NyJdLFsiR29vZ2xlIENocm9tZSIsIjEzOC4wLjcyMDQuOTciXV0sMF0.&dt=1752133127935&bpp=1&bdt=563&idt=117&shv=r20250708&mjsv=m202507070101&ptt=9&saldr=aa&abxe=1&cookie=ID%3De77740426f8da9bc%3AT%3D1735295852%3ART%3D1752133128%3AS%3DALNI_MbHbvhLj3WydQ3lYshQhNgDg8E9nQ&gpic=UID%3D00000f80ad9e2337%3AT%3D1735295852%3ART%3D1752133128%3AS%3DALNI_MYM9zSDwUrvOLsQ-H1E20L0IjGeMw&eo_id_str=ID%3Df152d1a4517561f1%3AT%3D1751526315%3ART%3D1752133128%3AS%3DAA-AfjYXsAMYxawkCSjU_EMOR4gg&prev_fmts=0x0%2C336x280%2C1905x945%2C750x280&nras=2&correlator=8354732778195&frm=20&pv=1&rplot=4&u_tz=240&u_his=1&u_h=1080&u_w=1920&u_ah=1032&u_aw=1920&u_cd=24&u_sd=1&dmc=8&adx=448&ady=2232&biw=1905&bih=945&scr_x=0&scr_y=0&eid=42531705%2C95353387%2C95362655%2C95364960%2C95365235%2C95365460%2C95359265%2C31093358%2C95365797%2C31093116&oid=2&psts=AOrYGskjEvbvpvyfRUIvBBtyBw2V33GX-3vhg-Yghm9Sg9YBb0rFpAhkRFj6uqhQiXu5w1jbM5Xfh6AvyaLyf83y49n6O7O-&pvsid=7489663964963451&tmod=1178522494&uas=0&nvt=1&ref=https%3A%2F%2Fphys.org%2F&fc=1920&brdim=0%2C0%2C0%2C0%2C1920%2C0%2C1920%2C1032%2C1920%2C945&vis=1&rsz=%7C%7CpeEbr%7C&abl=CS&pfx=0&fu=128&bc=31&bz=1&td=1&tdf=2&psd=W251bGwsbnVsbCxudWxsLDNd&nt=1&ifi=3&uci=a!3&btvi=2&fsb=1&dtd=1142

Tədqiqatçılar daha sonra insanları hər bir çirkləndirici üçün üç qrupa bölərək, ən az məruz qalan insanları ən yüksək olanlarla müqayisə etdilər.

Məsələn, ultra incə hissəciklər üçün ən aşağı qrupdakı insanlar 10 illik orta hesabla 11,041 hissəcik/sm ^{3 məruz qalmış insanlarla müqayisədə 21,715 hissəcik/sm 3} məruz qalmışlar . Bu qruplarda, ən az məruz qalan qrupdakı insanların 0,06% -i meningiomalar inkişaf etdirdi, bu isə ən çox məruz qalan insanların 0,20% -dir.

Yaş, cins, təhsil səviyyəsi və qonşuluqdakı sosial-iqtisadi vəziyyət kimi amilləri tənzimlədikdən sonra tədqiqatçılar müəyyən ediblər ki, hava çirkləndiricilərinə daha çox məruz qalan insanlarda meningioma inkişaf riski daha yüksəkdir:

• ^{Hər 5,747 hissəcik/sm 3} artım üçün ultra incə hissəciklər üçün 10% daha yüksək risk
• Hər 4,0 μg/m3 artım üçün ^incə hissəciklər üçün 21% daha yüksək risk
• Hər 8,3 μq/m3 üçün azot dioksidi üçün 12% daha yüksək ^risk
• ^{Hər 0,4 μg/ m3} üçün elementar karbon üçün 3% daha yüksək risk

Tədqiqat bu çirkləndiricilərlə gliomalar kimi daha aqressiv beyin şişləri arasında güclü əlaqə tapmadı.

Hvidtfeldt, ” Həddindən artıq incə hissəciklərin sağlamlığa təsiri ilə bağlı tədqiqat hələ ilkin mərhələdə olsa da , bu tapıntılar trafiklə əlaqəli ultra incə hissəciklərə məruz qalma ilə meningioma inkişafı arasında mümkün əlaqəyə işarə edir ” dedi.

“Bu nəticələri təsdiqləmək üçün daha çox araşdırmaya ehtiyac var, lakin havamızı təmizləmək beyin şişləri riskini azaltmağa kömək edə bilərsə , bu, ictimai sağlamlıq üçün əsl fərq yarada bilər.”

Tədqiqatın məhdudiyyəti ondan ibarətdir ki, çirklənməyə məruz qalma insanların evlərinin yaxınlığındakı açıq havanın keyfiyyətinə əsaslanır, ona görə də o, iş yeri havası və ya qapalı məkanda sərf olunan vaxt kimi bütün şəxsi təsir mənbələrini tutmur.

Daha çox məlumat: Nevrologiya (2025).

Jurnal məlumatı: Nevrologiya Amerika Nevrologiya Akademiyası tərəfindən təmin edilmişdir