Mitoxondriya enerji mübadiləsində və ümumi sağlamlıqda mərkəzi rol oynayır. Piylənmə və onun müşayiət olunan xəstəlikləri zamanı mitoxondrial fəaliyyət tez-tez pozulur, lakin bu pozğunluğun piylənmə riskini artırıb-artırmadığı və ya piylənmənin özünün mitoxondriyaya zərər verib-vermədiyi aydın deyil.

Miina Ollikainen tərəfindən aparılan araşdırmada Helsinki Universiteti və Minerva Vəqfi Tibbi Tədqiqatlar İnstitutunun tədqiqatçıları Fin əkizlərini tədqiq edərək bu mürəkkəb səbəb-nəticə əlaqələrini açdılar. Onların nəticələri mitoxondrial kəmiyyətin azalmasının piylənmənin inkişafına kömək etdiyi fikrini gücləndirir.

Nature Communications -da dərc olunan araşdırmada 90-a yaxın Fin əkiz cütlüyü iştirak edib. Əkizlər eyni genetik mənşəyi paylaşdıqları üçün tədqiqatçılar digər tədqiqat dizaynlarına nisbətən genetik və ətraf mühitin təsirlərini daha dəqiq ayıra bilir və bu oxşarlıqdan səbəb-nəticə əlaqələrini statistik olaraq modelləşdirmək üçün istifadə edə bilərlər.

“Piylənmə Finlandiyada böyük və böyüyən ictimai səhiyyə problemidir. Bizim tapıntılarımız azalan mitoxondrial maddələr mübadiləsinin piylənməyə necə kömək etdiyi və çox güman ki, artıq çəkiyə davam edən və çəki itirilməsinə mane olan pis dövrə yaratdığına dair əsas fikirlər əlavə edir”, – Ollikainen deyir.

Komanda mitoxondrial kəmiyyəti gen aktivliyini tənzimləyən kimyəvi modifikasiya olan DNT metilasiyasındakı dəyişikliklərlə müqayisə etdikdə hüceyrə böyüməsində və qida maddələrinin qəbulunda iştirak edən bir gen diqqəti cəlb etdi. İnsan nə qədər çox kilolu olarsa və onların piy toxumasında nə qədər az mitoxondriya aşkar edilərsə, SH3BP4 geni bir o qədər aktiv idi.

Helsinki Universitetinin Molekulyar Tibb İnstitutundan (FIMM) birinci müəllif və doktorantura tədqiqatçısı Aino Heikkinen izah edir ki , “Bizim məlumatlarımız göstərir ki, mitoxondrial metabolizm pozulduqda, məsələn, kalorinin artıqlığı səbəbindən, piylənməni təşviq edən əks əlaqə dövrəsi işə salınır və bu da öz növbəsində SH3BP4-ü aktivləşdirir”.

Piylənmə bir çox fərqli ölçülərlə qiymətləndirilə bildiyi üçün müxtəlif tədqiqatların nəticələrini müqayisə etmək çox vaxt çətindir.

Müəlliflər qeyd edirlər ki, “Burada xüsusilə azalmış insulin həssaslığının və bədən yağının artmasının – tək çəki artımından daha çox – həm mitoxondrial kəmiyyətlə, həm də gen tənzimlənməsi ilə əlaqəli olduğunu göstərə bilərik “.

Fərdi piylənmə müalicəsinin inkişafı bir çox bir-birinə qarışmış mexanizmlərin dərindən başa düşülməsini tələb edir; bu iş həmin məqsədə doğru bir addımdır.

Daha çox məlumat: Aino Heikkinen və digərləri, Əkiz cüt analizi DNT metilasiyası, mitoxondrial DNT miqdarı və piylənmə arasında əlaqələri aşkar edir, Nature Communications (2025). DOI: 10.1038/s41467-025-59576-7

Jurnal məlumatı: Nature Communications Helsinki Universiteti tərəfindən təmin edilmişdir