Kristina Nienhaus, Bielefeld Universiteti

Gaby Clark tərəfindən redaktə edilmiş , Robert Eqan tərəfindən nəzərdən keçirilmişdir

 Redaktorların qeydləriBielefeld alimi Lukas Böhme, tədqiqatın aparıcı müəllifi, İngiltərədəki Jodrell Bank Radio Rəsədxanasında Lovell Teleskopunun qarşısında. Kredit: Universität Bielefeld

Günəş sistemimiz kainatda nə qədər sürətlə və hansı istiqamətdə hərəkət edir? Bu sadə görünən sual kosmoloji anlayışımızın əsas sınaqlarından biridir. Bielefeld Universitetində astrofizik Lukas Böhmenin rəhbərlik etdiyi tədqiqat qrupu indi kosmologiyanın müəyyən edilmiş standart modelinə etiraz edən yeni cavablar tapıb.

Tədqiqatın nəticələri Physical Review Letters jurnalında dərc olunub .

“Təhlillərimiz göstərir ki, Günəş sistemi hazırkı modellərin proqnozlaşdırdığından üç dəfədən çox sürətlə hərəkət edir”, – aparıcı müəllif Böhme deyir. “Bu nəticə açıq şəkildə standart kosmologiyaya əsaslanan gözləntilərə ziddir və bizi əvvəlki fərziyyələrimizə yenidən baxmağa məcbur edir”.

Səmanın radio qalaktikalarına yeni baxış

Günəş sisteminin hərəkətini müəyyən etmək üçün komanda radio siqnalları üçün istifadə olunanlara bənzər çox uzun dalğa uzunluqlarına malik elektromaqnit şüalanma forması olan radio qalaktikalar adlanan, xüsusilə güclü radio dalğaları yayan uzaq qalaktikaların paylanmasını təhlil etdi . Radio dalğaları görünən işığı gizlədən toz və qaza nüfuz edə bildiyi üçün radioteleskoplar optik alətlərə görünməyən qalaktikaları müşahidə edə bilər.

Günəş sistemi kainatda hərəkət etdikcə, bu hərəkət incə “baş küləyi” yaradır: səyahət istiqamətində bir az daha çox radioqalaktikalar görünür. Fərq kiçikdir və yalnız son dərəcə həssas ölçmələrlə aşkar edilə bilər.

Tədqiqatçılar Avropanı əhatə edən radio teleskop şəbəkəsi olan LOFAR (Low Frequency Array) teleskopunun məlumatlarını və iki əlavə radio rəsədxanasının məlumatlarını istifadə edərək, ilk dəfə belə radioqalaktikaların xüsusilə dəqiq hesabını apara bildilər. Onlar bir çox radioqalaktikaların bir çox komponentdən ibarət olduğunu izah edən yeni statistik üsul tətbiq etdilər. Bu təkmilləşdirilmiş təhlil daha böyük, eyni zamanda daha real ölçmə qeyri-müəyyənlikləri verdi.

Buna baxmayaraq, hər üç radio teleskopdan alınan məlumatların birləşməsi beş siqmadan çox kənarlaşma aşkar etdi, bu, elmdə əhəmiyyətli nəticənin sübutu kimi qəbul edilən statistik cəhətdən çox güclü siqnaldır.Xəritələr (birinci və üçüncü sıra) və histoqramlar (ikinci və dördüncü sıra) altı radio kontinuum sorğusundan və onların ən uyğun Puasson və mənfi binom paylamalarından əldə edilən mənbə hesabları. Kredit: Fiziki İcmal Məktubları (2025). DOI: 10.1103/6z32-3zf4

https://googleads.g.doubleclick.net/pagead/ads?gdpr=0&us_privacy=1—&gpp_sid=-1&client=ca-pub-0536483524803400&output=html&h=280&slotname=8188791252&adk=1751428779&adf=2612643799&pi=t.ma~as.8188791252&w=540&fwrn=4&fwrnh=0&lmt=1763107050&rafmt=1&armr=3&format=540×280&url=https%3A%2F%2Fphys.org%2Fnews%2F2025-11-solar-faster.html&fwr=0&rpe=1&resp_fmts=3&wgl=1&aieuf=1&aicrs=1&uach=WyJXaW5kb3dzIiwiMTUuMC4wIiwieDg2IiwiIiwiMTQxLjAuNzM5MC4xMjMiLG51bGwsMCxudWxsLCI2NCIsW1siR29vZ2xlIENocm9tZSIsIjE0MS4wLjczOTAuMTIzIl0sWyJOb3Q_QV9CcmFuZCIsIjguMC4wLjAiXSxbIkNocm9taXVtIiwiMTQxLjAuNzM5MC4xMjMiXV0sMF0.&abgtt=6&dt=1763107050314&bpp=3&bdt=123&idt=46&shv=r20251112&mjsv=m202511100101&ptt=9&saldr=aa&abxe=1&cookie=ID%3Ddf7cd172204548c6%3AT%3D1762505590%3ART%3D1763106911%3AS%3DALNI_MbbCrA9mWdAspge7_TBSWcDClKsmg&gpic=UID%3D000012c61c8fd9c4%3AT%3D1762505590%3ART%3D1763106911%3AS%3DALNI_MbAvw1PPtwU8qR6qjQj4s7LoONh5g&eo_id_str=ID%3D7764ea472bbbaffd%3AT%3D1762505590%3ART%3D1763106911%3AS%3DAA-AfjblULkDqN3UWaHws9HLuWqD&prev_fmts=0x0&nras=1&correlator=7336899627498&frm=20&pv=1&rplot=4&u_tz=240&u_his=3&u_h=864&u_w=1536&u_ah=816&u_aw=1536&u_cd=24&u_sd=1.25&dmc=8&adx=395&ady=2461&biw=1521&bih=730&scr_x=0&scr_y=0&eid=31095752%2C95376707%2C95377330%2C95377335%2C95373848%2C95376118%2C95340253%2C95340255&oid=2&pvsid=1450805259084778&tmod=172648515&uas=0&nvt=1&ref=https%3A%2F%2Fphys.org%2F&fc=1920&brdim=0%2C0%2C0%2C0%2C1536%2C0%2C1536%2C816%2C1536%2C730&vis=1&rsz=%7C%7CpeEbr%7C&abl=CS&pfx=0&fu=128&bc=31&bz=1&td=1&tdf=2&psd=W251bGwsbnVsbCxudWxsLDNd&nt=1&ifi=2&uci=a!2&btvi=1&fsb=1&dtd=201

Kosmoloji nəticələr

Ölçmə radioqalaktikaların paylanmasında kainatın standart modelinin proqnozlaşdırdığından 3,7 dəfə güclü olan anizotropiyanı (“dipol”) göstərir. Bu model Böyük Partlayışdan bəri kosmosun mənşəyini və təkamülünü təsvir edir və maddənin əsasən vahid paylanmasını nəzərdə tutur.

Bielefeld Universitetinin kosmoloqu və tədqiqatın həmmüəllifi professor Dominik J. Schwarz izah edir: ” Günəş sistemimiz həqiqətən belə sürətlə hərəkət edirsə, biz kainatın irimiqyaslı quruluşu ilə bağlı fundamental fərziyyələri şübhə altına almalıyıq”.

“Alternativ olaraq, radioqalaktikaların paylanmasının özü inandığımızdan daha az vahid ola bilər. İstənilən halda, hazırkı modellərimiz sınaqdan keçirilir.”

Yeni nəticələr, tədqiqatçıların superkütləvi qara dəliklərin maddəni istehlak etdiyi və böyük miqdarda enerji yaydığı uzaq qalaktikaların son dərəcə parlaq mərkəzləri olan kvazarları tədqiq etdikləri əvvəlki müşahidələri təsdiqləyir. Eyni qeyri-adi təsir bu infraqırmızı məlumatlarda da meydana çıxdı və bunun ölçmə xətası deyil, kainatın əsl xüsusiyyəti olduğunu göstərir.

Tədqiqat yeni müşahidə üsullarının kosmos haqqında anlayışımızı əsaslı şəkildə necə dəyişdirə biləcəyini və kainatda hələ nə qədər kəşf edilməli olduğunu vurğulayır.

Ətraflı məlumat: Lukas Böhme və digərləri, Həddindən artıq dağılmış Radio Mənbələrinin Sayları və Həddindən artıq Radio Dipolun Aşkarlanması, Fiziki Baxış Məktubları (2025). DOI: 10.1103/6z32-3zf4

Jurnal məlumatı: Fiziki baxış məktubları 

Bielefeld Universiteti tərəfindən təmin edilmişdir