Günəş fiziklərindən ibarət bir qrup günəşin səthinin incə miqyaslı strukturuna işıq salan yeni bir araşdırma yayımladı. Mauidə Milli Günəş Rəsədxanası (NSO) tərəfindən qurulan və idarə olunan Daniel K. Inouye Günəş Teleskopunun misilsiz gücündən istifadə edərək, elm adamları ilk dəfə olaraq günəş fotosferində bu qədər yüksək təfərrüatda, ultra dar parlaq və tünd zolaqları müşahidə etdilər və maqnit sahələrinin kiçik ölçülü dinamik səthləri (kilometrlər və ya kilometrlər kimi) necə formalaşdırdığına dair misli görünməmiş fikirlər təqdim etdilər. 12,4 mil).

Əldə edilən təfərrüat səviyyəsi bizə bu zolaqları ən müasir simulyasiyalarda gördüyümüz zolaqlarla aydın şəkildə əlaqələndirməyə imkan verir – beləliklə, onların təbiətini daha yaxşı başa düşə bilərik. Qranullar kimi tanınan günəş konveksiya hüceyrələrinin divarlarında görünən zolaqlar adlanan bu zolaqlar küləkdə əsən parça kimi dalğalanan və yerdəyişən maqnit sahələrinin pərdə kimi təbəqələrinin nəticəsidir.

İsti qranul divarlarından gələn işıq bu maqnit “pərdələrdən” keçərkən, qarşılıqlı təsir əsas maqnit sahəsində dəyişiklikləri izləyən alternativ parlaqlıq və qaranlıq nümunəsi yaradır . Sahə pərdədə ətrafdakından daha zəifdirsə, qaranlıq görünür; nisbətən güclüdürsə, parlaq görünür.

Bu araşdırmanı təsvir edən “0.”03 rezolyusiyada müşahidə edilən zolaqlı günəş fotosferi” adlı məqalə indi The Astrophysical Journal Letters -də mövcuddur .

Tədqiqatın aparıcı müəllifi NSO alimi Dr. David Kuridze deyir: “Bu işdə biz ilk dəfə günəş səthinin incə miqyaslı strukturunu təxminən 20 kilometr və ya Manhetten adasının uzunluğunda görünməmiş fəza ayırma qabiliyyəti ilə araşdırırıq”. “Bu zolaqlar incə miqyaslı maqnit sahəsi dəyişmələrinin barmaq izləridir.”

Tapıntılar gözlənilmirdi və yalnız Inouye Günəş Teleskopunun görünməmiş qabiliyyətləri sayəsində mümkün oldu. Komanda G-zolağında işləyən Inouye’nin Görünən Genişzolaqlı Görüntü Cihazından (VBI) istifadə etdi. Bu, günəşi öyrənmək üçün xüsusilə faydalı görünən işığın xüsusi diapazonu, çünki o, güclü maqnit aktivliyi olan əraziləri vurğulayır, günəş ləkələri və tədqiqatda olanlar kimi incə miqyaslı strukturları daha asan görmək imkanı yaradır.

Quraşdırma tədqiqatçılara günəş fotosferasını 0,03 qövs saniyəsindən (yəni, günəşdə təxminən 20 kilometr) daha yaxşı təsir edici məkan qətnaməsində müşahidə etməyə imkan verir. Bu, günəş astronomiyasında indiyə qədər əldə edilən ən kəskin göstəricidir. Müşahidələrini şərh etmək üçün komanda şəkilləri günəş səthinin fizikasını yenidən yaradan ən müasir simulyasiyalarla müqayisə etdi.

https://googleads.g.doubleclick.net/pagead/ads?gdpr=0&us_privacy=1—&gpp_sid=-1&client=ca-pub-0536483524803400&output=html&h=280&slotname=8188791252&adk=1645945215&adf=2612643799&pi=t.ma~as.8188791252&w=750&abgtt=6&fwrn=4&fwrnh=0&lmt=1749039686&rafmt=1&armr=3&format=750×280&url=https%3A%2F%2Fphys.org%2Fnews%2F2025-06-magnetic-curtains-sun-solar-telescope.html&fwr=0&rpe=1&resp_fmts=3&wgl=1&uach=WyJXaW5kb3dzIiwiMTkuMC4wIiwieDg2IiwiIiwiMTM3LjAuNzE1MS41NyIsbnVsbCwwLG51bGwsIjY0IixbWyJHb29nbGUgQ2hyb21lIiwiMTM3LjAuNzE1MS41NyJdLFsiQ2hyb21pdW0iLCIxMzcuMC43MTUxLjU3Il0sWyJOb3QvQSlCcmFuZCIsIjI0LjAuMC4wIl1dLDBd&dt=1749039684488&bpp=1&bdt=72&idt=61&shv=r20250602&mjsv=m202506030101&ptt=9&saldr=aa&abxe=1&cookie=ID%3Df22668bce9793ae4%3AT%3D1735196613%3ART%3D1749039408%3AS%3DALNI_Mb4Xpwl1SO1AcvqroR6xccDm_sheQ&gpic=UID%3D00000f7c5320f40b%3AT%3D1735196613%3ART%3D1749039408%3AS%3DALNI_Mb1dz_DHiT2yDzXLMaB9CDkQl4XGg&eo_id_str=ID%3Dcdf7f2f01784f52d%3AT%3D1735196613%3ART%3D1749039408%3AS%3DAA-Afjb8kbeupLLyQ0QHQmZxpM4v&prev_fmts=0x0%2C336x280&nras=1&correlator=8772796279344&frm=20&pv=1&rplot=4&u_tz=240&u_his=3&u_h=1080&u_w=1920&u_ah=1032&u_aw=1920&u_cd=24&u_sd=1&dmc=8&adx=448&ady=2754&biw=1905&bih=945&scr_x=0&scr_y=0&eid=42532524%2C95332924%2C95353387%2C95360813%2C95362038%2C31092827%2C95362174&oid=2&pvsid=7222878880756257&tmod=252968925&uas=0&nvt=1&ref=https%3A%2F%2Fphys.org%2Fpage2.html&fc=1920&brdim=0%2C0%2C0%2C0%2C1920%2C0%2C1920%2C1032%2C1920%2C945&vis=1&rsz=%7C%7CpeEbr%7C&abl=CS&pfx=0&fu=128&bc=31&bz=1&td=1&tdf=2&psd=W251bGwsbnVsbCxudWxsLDNd&nt=1&ifi=2&uci=a!2&btvi=1&fsb=1&dtd=1610

Tədqiqat təsdiq edir ki, bu zolaqlar, plazmanın sıxlığını və qeyri-şəffaflığını dəyişən, görünən səthi sadəcə kilometrlərlə dəyişdirən incə, lakin güclü maqnit dalğalanmalarının – tipik soyuducu maqnitinin gücü ilə müqayisə edilə bilən cəmi yüz qaus dəyişikliyinin əlamətləridir. Wilson çökəklikləri kimi tanınan bu sürüşmələri yalnız dünyanın ən böyüyü olan Inouye Günəş Teleskopunun 4 metrlik əsas güzgüsünün unikal həlledici gücü sayəsində aşkar etmək mümkündür.

NSO alimi və tədqiqatın həmmüəllifi Dr. Han Uitenbroek: “Maqnetizm kainatdakı fundamental hadisədir və oxşar maqnitlə induksiya edilmiş zolaqlar molekulyar buludlar kimi daha uzaq astrofizik obyektlərdə də müşahidə olunub”. “İnouyenin yüksək ayırdetmə qabiliyyəti, simulyasiyalarla birlikdə, geniş astrofizik kontekstdə maqnit sahələrinin davranışını daha yaxşı xarakterizə etməyə imkan verir.”

• Maui’nin Haleakala zirvəsi yaxınlığında, dünyanın ən böyüyü olan NSF Daniel K. Inouye Günəş Teleskopu, doğma ulduzumuzu daha dərindən başa düşmək üçün yol açmağa hazırlaşır. Kredit: NSF/NSO/AURA
• Günəşin səthi (fotosfer), təxminən 20 kilometr ayırdetmə qabiliyyəti ilə G-zolağında (430 nanometr) Inouye Günəş Teleskopunda VBI aləti ilə çəkilmişdir. Böyüdülmüş sahə günəş fotosferinin görünməmiş təfərrüatlarını – təxminən 20-50 kilometr enində ultra nazik zolaqların üstünlük təşkil etdiyi dənəvər divarları ortaya qoyur. Kredit: NSF/NSO/AURA
• Günəş səthinin ən müasir, fizikaya əsaslanan simulyasiyasından istifadə etməklə hazırlanmış İnouye Günəş Teleskopu şəklinin (sağda) və sintetik təsvirin (solda) müqayisəsi. Simulyasiya edilmiş və müşahidə edilən məlumatlar arasındakı mükəmməl uyğunluq bizə fotosferdə incə miqyaslı strukturların mənşəyini və formalaşmasını anlamağa kömək etdi. Kredit: NSF/NSO/AURA
• Maui’nin Haleakala zirvəsi yaxınlığında, dünyanın ən böyüyü olan NSF Daniel K. Inouye Günəş Teleskopu, doğma ulduzumuzu daha dərindən başa düşmək üçün yol açmağa hazırlaşır. Kredit: NSF/NSO/AURA
• Günəşin səthi (fotosfer), təxminən 20 kilometr ayırdetmə qabiliyyəti ilə G-zolağında (430 nanometr) Inouye Günəş Teleskopunda VBI aləti ilə çəkilmişdir. Böyüdülmüş sahə günəş fotosferinin görünməmiş təfərrüatlarını – təxminən 20-50 kilometr enində ultra nazik zolaqların üstünlük təşkil etdiyi dənəvər divarları ortaya qoyur. Kredit: NSF/NSO/AURA

Günəş səthinin maqnit arxitekturasının öyrənilməsi günəşin xarici atmosferindəki ən enerjili hadisələri – alovlar, püskürmələr və tac kütlələrinin atılması kimi – anlamaq və nəticədə kosmik hava proqnozlarını yaxşılaşdırmaq üçün vacibdir. Bu kəşf təkcə bu memarlıq haqqında anlayışımızı gücləndirmir, həm də digər astrofizik kontekstlərdə və bir vaxtlar Yerdən əldə edilə bilməyəcəyi hesab edilən kiçik miqyaslarda maqnit strukturlarını öyrənmək üçün qapı açır.

NSO-nun Inouye Günəş Teleskopu üzrə Direktoru Dr. David Boboltz deyir: “Bu, Inouye üçün bir çox ilklərdən biridir və onun günəş tədqiqatlarının sərhədlərini necə irəlilətməyə davam etdiyini nümayiş etdirir”. “Bu, həmçinin Yer üzündə getdikcə artan texnoloji cəmiyyətimizə təsir edən kosmik hava hadisələrini idarə edən kiçik miqyaslı fizikanı anlamaqda İnouyenin həyati rolunu vurğulayır.”

Ətraflı məlumat: David Kuridze et al, The Striated Solar Photosphere Observed at 0″.03 Resolution, The Astrophysical Journal Letters (2025). DOI: 10.3847/2041-8213/add470

Jurnal məlumatı: Astrophysical Journal Letters 

Astronomiya Tədqiqatları Universitetləri Assosiasiyası tərəfindən təmin edilmişdir