Virusların özlərinin surətlərini çıxarmaq üçün işğal etdikləri insan hüceyrələrinin genetik mexanizmindən istifadə etdikləri məlumdur. Prosesin bir hissəsi olaraq, viruslar insanların genetik materialında (genomlarında) qalıqlar buraxır. “Köçürülə bilən elementlər” adlanan virusa bənzəyən əlavələr, təkrarlamaq üçün ana hüceyrə mexanizmindən istifadə edən viruslardan daha sadə genetik material parçalarıdır.

Demək olar ki, bütün bu daxil edilmiş elementlər zamanla hüceyrələrimizin müdafiə mexanizmləri tərəfindən susdurulmuşdur, lakin “atlayan genlər” ləqəbli bir neçəsi hələ də viruslar kimi insan genomu ətrafında hərəkət edə bilir. Yalnız biri uzun kəsişmiş nüvə elementi 1 (HƏT-1) hələ də öz-özünə hərəkət edə bilər.

HİV retrovirusu kimi davranan bir element növü olaraq, LINE-1 “retrotranspozon” əvvəlcə DNT ilə ortaq olan genetik material olan RNT molekuluna kopyalanır və sonra RNT LINE-1 nüsxəsi genomun yeni yerində yenidən DNT-yə çevrilir.

Beləliklə, retrotranspozonlar hər dəfə hərəkət etdikdə insan genomuna kod əlavə edir ki, bu da 500.000 LINE-1 təkrarının niyə indi insan genomunun “məhsər” 20%-ni təşkil etdiyini izah edir . Bu təkrarlar genomun təkamülünə təkan verir, lakin LINE-1 təsadüfi olaraq əsas genlərə sıçradıqda və ya iltihaba səbəb olmaq üçün virus kimi immun reaksiyasını tetiklediğinde nevroloji xəstəliklərə , xərçəngə və yaşlanmaya səbəb ola bilər.

Özünü kopyalamaq üçün LINE-1 hər bir hüceyrənin nüvəsinə, DNT-ni saxlayan daxili maneəyə daxil olmalıdır.

İndi “Science Advances ” jurnalında onlayn olaraq dərc edilən yeni bir araşdırma göstərir ki, LINE-1 hüceyrə DNT-yə bağlanır və hüceyrələr davamlı olaraq ikiyə bölündükdə nüvələr açılan qısa dövrlərdə hüceyrə DNT-yə bağlanır və yaşlandıqca toxumaları canlı saxlamaq üçün əvəzedicilər yaradır.

https://googleads.g.doubleclick.net/pagead/ads?gdpr=0&us_privacy=1—&gpp_sid=-1&client=ca-pub-0536483524803400&output=html&h=280&slotname=8188791252&adk=1645945215&adf=4054963813&pi=t.ma~as.8188791252&w=750&abgtt=6&fwrn=4&fwrnh=0&lmt=1746436973&rafmt=1&armr=3&format=750×280&url=https%3A%2F%2Fphys.org%2Fnews%2F2025-05-genes-infiltrate-dna-cell-division.html&fwr=0&rpe=1&resp_fmts=3&wgl=1&uach=WyJXaW5kb3dzIiwiMTkuMC4wIiwieDg2IiwiIiwiMTM1LjAuNzA0OS4xMTYiLG51bGwsMCxudWxsLCI2NCIsW1siR29vZ2xlIENocm9tZSIsIjEzNS4wLjcwNDkuMTE2Il0sWyJOb3QtQS5CcmFuZCIsIjguMC4wLjAiXSxbIkNocm9taXVtIiwiMTM1LjAuNzA0OS4xMTYiXV0sMF0.&dt=1746436969732&bpp=1&bdt=240&idt=259&shv=r20250430&mjsv=m202505010101&ptt=9&saldr=aa&abxe=1&cookie=ID%3Df22668bce9793ae4%3AT%3D1735196613%3ART%3D1746436970%3AS%3DALNI_Mb4Xpwl1SO1AcvqroR6xccDm_sheQ&gpic=UID%3D00000f7c5320f40b%3AT%3D1735196613%3ART%3D1746436970%3AS%3DALNI_Mb1dz_DHiT2yDzXLMaB9CDkQl4XGg&eo_id_str=ID%3Dcdf7f2f01784f52d%3AT%3D1735196613%3ART%3D1746436970%3AS%3DAA-Afjb8kbeupLLyQ0QHQmZxpM4v&prev_fmts=0x0%2C1905x945&nras=2&correlator=8051853961589&frm=20&pv=1&rplot=4&u_tz=240&u_his=4&u_h=1080&u_w=1920&u_ah=1032&u_aw=1920&u_cd=24&u_sd=1&dmc=8&adx=448&ady=1815&biw=1905&bih=945&scr_x=0&scr_y=0&eid=95358863%2C95358865%2C95354563%2C95358975%2C95359090%2C95359240%2C31092181%2C95359116%2C31090357%2C95359476&oid=2&pvsid=7510645278271387&tmod=1572849442&uas=0&nvt=1&ref=https%3A%2F%2Fphys.org%2F&fc=1920&brdim=0%2C0%2C0%2C0%2C1920%2C0%2C0%2C0%2C1920%2C945&vis=1&rsz=%7Co%7CpeEbr%7C&abl=NS&pfx=0&fu=128&bc=31&bz=0&td=1&tdf=2&psd=W251bGwsbnVsbCxudWxsLDNd&nt=1&ifi=2&uci=a!2&btvi=1&fsb=1&dtd=3275

Tədqiqat qrupu müəyyən etdi ki, LINE-1 RNT bu anlardan istifadə edir və kodladığı iki zülaldan biri olan ORF1p ilə çoxluqlara yığılır və hüceyrə bölünməsindən sonra nüvə islahatına qədər DNT-yə möhkəm bağlanır.

NYU Langone Health və Almaniyadakı Ludwig-Maximilians-Universität (LMU) Münhen Münhen Gen Mərkəzinin tədqiqatçıları tərəfindən aparılan iş xüsusi olaraq ortaya qoydu ki, LINE-1 yalnız ORF1p olduqda DNT-yə bağlana bilər – bu, RNT-yə, DNT-yə və özü ilə bağlana bilən multimerscluster adlanan nüsxələrdə. kondensatlar.

Daha çox ORF1p molekulu yığıldıqca, onlar nəticədə LINE-1 RNT-ni əhatə edir ki, bu da bütün klasterin DNT-yə bağlanması üçün daha çox bağlayıcı yerləri əlçatan edir.

NYU Grossman Tibb Məktəbinin Biokimya və Molekulyar Farmakologiya Departamentinin dosenti, Ph.D., Ph.D. Liam J. Holt, “Bizim tədqiqat insan DNT-sinin böyük bir hissəsini təşkil edən bir genetik elementin nüvəni necə uğurla zəbt edə biləcəyinə dair mühüm fikir verir” dedi.

“LINE-1-in daxil edilməsinin arxasındakı dəqiq mexanizmlər haqqında bu tapıntılar LINE-1 təkrarlanmasının qarşısını almaq üçün gələcək müalicələrin dizaynı üçün əsaslar qoyur.”

Tədqiqat müəllifləri deyirlər ki, iş həmçinin göstərir ki, LINE-1 kondensatı öz RNT-ni retrotranspozonun daxil etməyə meylli olduğu DNT-də düzgün ardıcıllığa (adenin və timin əsasları ilə zəngin) yaxınlaşdırmaq üçün çatdırılma vasitəsi kimi çıxış edir. Kondensatlarında qablaşdırılan LINE-1-in viruslara qarşı hüceyrə müdafiəsi kimi mitoz zamanı nüvədən böyük hissəcikləri xaric edən mexanizmlərdən yayındığı düşünülür.

“LINE-1 kondensatlarının diqqətəlayiq bir xüsusiyyəti var ki, onların DNT bağlama qabiliyyəti yalnız kondensatlarda ORF1p nüsxələrinin RNT-yə nisbəti kifayət qədər yüksək olduqda ortaya çıxır” dedi Dr. Holt. “İrəli gedərək, digər kondensatların komponentləri arasındakı nisbətlər dəyişdikcə funksional dəyişikliklərə məruz qalıb-qalmayacağına baxacağıq.”

Daha çox məlumat: Sarah Zernia və digərləri, LINE-1 ribonukleoprotein kondensatları mitoz zamanı nüvə girişini təmin etmək üçün DNT-ni bağlayır, Science Advances (2025). DOI: 10.1126/sciadv.adt9318 . www.science.org/doi/10.1126/sciadv.adt9318

Jurnal məlumatı: Science Advances , bioRxiv  

NYU Langone Health tərəfindən təmin edilmişdir