Winny Claret tərəfindən

Andrew Zinin tərəfindən redaktə edilmişdir

 Redaktorların qeydləriMəşhur fransız buzlaqşünası Haydi Sevestr Antarktidanın qədim buzlarını tədqiq edir.

Kəşfiyyatçı və qlasioloq 130.000 illik buz axtarışında uçurtma xizəklərində Antarktidanın bir hissəsini keçmək üçün üç aylıq missiyaya başlayıb.

Mattyeu Tordeur və Heidi Sevestre Antarktidanın Novolazarevskaya bazasına uçmazdan əvvəl Keyptaunda AFP-yə bildiriblər ki, fransız duetinin məqsədi qlobal temperatur yüksələcəyi təqdirdə “ağ planetin” hər hansı əriməsinin dünya dəniz səviyyələrinə təsirini daha yaxşı başa düşməkdir.

Oktyabrın 29-da cütlük Cənubi Afrikadan uçmazdan əvvəl dünya şöhrətli qlasioloq Sevestr AFP-yə deyib: “Bu, çoxlu macəraları, həm də həqiqətən iddialı elmi birləşdirən çox qabaqcıl bir ekspedisiyadır”.

Cənub yarımkürəsinin yay mövsümünün başlanğıcında baş tutan “Antarktida altında” ekspedisiyası həmçinin noyabrın 10-da Braziliyada keçiriləcək COP30 iqlim konfransı ilə üst-üstə düşür və qlobal istiləşmənin qarşısını almaq üçün səyləri gücləndirmək məqsədi daşıyır.

Çətinlik böyükdür: tam təcrid olunmuş vəziyyətdə və lazım olan hər şeyi daşıyan cütlük mənfi 50 dərəcə Selsiyə (-58 °F) düşə biləcək temperaturda təxminən 4,000 kilometr (2,485 mil) qət etməyi hədəfləyir, dedi Tordeur.

Onlar uçurtma xizəklərində səyahət edəcəklər, bu xizəklərdə xizəkçi onları dartıb aparan uçurtmaya bağlanmış qoşqu taxır.

Tordeur AFP-yə deyib: “Əgər şərait uyğun olarsa, 150 kilometr, hətta 200 kilometr (gündə) səyahət edə bilərik”.

Cütlük keçən il sınaq qaçışında idi, onlar iyun/iyul aylarında Qrenlandiyada uçurtma xizəkləri ilə 1500 kilometr yol qət edərək, buz nümunələrini toplamışdılar.

Bu dəfə onlar 4000 kilometrlik səyahəti təxminən 90 günə başa vurmalı olacaqlar.

On ildir qütb bölgələrini gəzmiş 33 yaşlı Tordeur, “Yanvarın sonuna qədər Antarktidanı tərk etməli olacağıq, çünki bundan sonra bizə kömək edə biləcək heç bir təyyarə və logistika yoxdur” dedi.

https://googleads.g.doubleclick.net/pagead/ads?gdpr=0&us_privacy=1—&gpp_sid=-1&client=ca-pub-0536483524803400&output=html&h=280&slotname=8188791252&adk=1751428779&adf=308666314&pi=t.ma~as.8188791252&w=540&fwrn=4&fwrnh=0&lmt=1762163114&rafmt=1&armr=3&format=540×280&url=https%3A%2F%2Fphys.org%2Fnews%2F2025-11-explorers-ancient-antarctica-ice-climate.html&fwr=0&rpe=1&resp_fmts=3&wgl=1&uach=WyJXaW5kb3dzIiwiMTAuMC4wIiwieDg2IiwiIiwiMTQxLjAuNzM5MC4xMjMiLG51bGwsMCxudWxsLCI2NCIsW1siR29vZ2xlIENocm9tZSIsIjE0MS4wLjczOTAuMTIzIl0sWyJOb3Q_QV9CcmFuZCIsIjguMC4wLjAiXSxbIkNocm9taXVtIiwiMTQxLjAuNzM5MC4xMjMiXV0sMF0.&abgtt=6&dt=1762163109765&bpp=1&bdt=52&idt=101&shv=r20251029&mjsv=m202510280101&ptt=9&saldr=aa&abxe=1&cookie=ID%3Df6049ed7e99f41d6%3AT%3D1758189974%3ART%3D1762163000%3AS%3DALNI_MaaPMCT0xh3cG3vjPdhDrCm-4bmsQ&gpic=UID%3D000011649d2287ad%3AT%3D1758189974%3ART%3D1762163000%3AS%3DALNI_MYn_5IniDsN9mR9RitcGLlhmM6RdA&eo_id_str=ID%3D7ecb922b825847ec%3AT%3D1758189974%3ART%3D1762163000%3AS%3DAA-Afjb6HIEPaknKAwak0Eq3BEfy&prev_fmts=0x0&nras=1&correlator=3241651252522&frm=20&pv=1&rplot=4&u_tz=240&u_his=3&u_h=864&u_w=1536&u_ah=824&u_aw=1536&u_cd=24&u_sd=1.25&dmc=8&adx=395&ady=2362&biw=1521&bih=738&scr_x=0&scr_y=0&eid=31095105%2C31095515%2C31095562%2C31095564%2C42531706%2C95372615%2C95373848&oid=2&pvsid=83099427628874&tmod=18087232&uas=0&nvt=1&ref=https%3A%2F%2Fphys.org%2F&fc=1920&brdim=0%2C0%2C0%2C0%2C1536%2C0%2C1536%2C824%2C1536%2C738&vis=1&rsz=%7C%7CpeEbr%7C&abl=CS&pfx=0&fu=128&bc=31&bz=1&td=1&tdf=2&psd=W251bGwsbnVsbCxudWxsLDFd&nt=1&ifi=2&uci=a!2&btvi=1&fsb=1&dtd=4531

“İfrat qitəsi”

“Antarktida planetin ən soyuq, ən quraq və küləkli yeridir. O, həm də Yer kürəsinin ən hündür qitəsidir”, – Tordeur deyib.

“Səyahətimizin çox hissəsində biz çox yüksək hündürlükdə olacağıq… 3800 metrə qədər. Bu, bütün ekstremalların qitəsidir.”Matthieu Tordeur bir neçə ekspedisiyaya rəhbərlik etmiş fransız tədqiqatçısıdır.

İkili Antarktida pinqvinləri, balinaları, quşları və suitiləri sahildə cəmləşərək hər hansı insan və hətta heyvan həyatından uzaq olacaq.

Tordeur, “Bir dəfə qitənin içərisinə girsəniz, heç nə yoxdur. Bu, sadəcə olaraq böyük, geniş ağlıq sahəsidir və həyat yoxdur” dedi.

Hər bir kəşfiyyatçı yeməkdən tutmuş avadanlıqlara və buzda tarama etmək üçün yerə nüfuz edən iki radar daxil olmaqla, ehtiyac duyduğu hər şeyi daşıyan bir xizək sürüyəcək.

Onların vasvası planlaşdırmalarına hər yeməyin cədvəli və nə qədər çəkisi daxildir. Məsələn, səhər yeməyi 70 q (2,5 unsiya) yulaf, 30 q müsli və 14 q kişmişdən ibarətdir.

Qərbi Antarktida çökəcək?

“Biz çox dərin və çox köhnə… dərinliyi iki ilə üç kilometr arasında olan buz tapmağa çalışmaqda həqiqətən maraqlıyıq” dedi Sevestr.

Onun sözlərinə görə, bu buz təxminən 130.000 il əvvələ gedib çıxır, o zaman Yer kürəsinin iqlimi indikindən təxminən üç dərəcə isti idi və qlobal istiləşmənin qarşısı alınmasa, əsrin sonuna qədər bu buz yenidən qayıda bilər.

“Biz Şərqi və Qərbi Antarktida arasında olan bu çox köhnə buz təbəqələrini izləyəcəyik. Və əgər nə vaxtsa 130 min il əvvəldən daha yaşlı buz tapmasaq, bu o deməkdir ki, Antarktidanın bəzi hissələri iqlim artı üç dərəcə olanda dağılıb”, – Sevestr bildirib.

Gündəlik anlayışlar üçün Phys.org-a etibar edən 100.000-dən çox abunəçi ilə elm, texnologiya və kosmosda ən son yenilikləri kəşf edin . Pulsuz xəbər bülleteni üçün qeydiyyatdan keçin və mühüm nailiyyətlər, yeniliklər və tədqiqatlar haqqında gündəlik və ya həftəlik yeniləmələr əldə edin .

Məqsəd Antarktidanın istiləşmə temperaturlarına necə reaksiya verəcəyini daha yaxşı başa düşmək və dəniz səviyyəsinin potensial yüksəlişi modellərini məlumatlandırmaqdır.

Qərbi Antarktidada “dəniz səviyyəsini dörd, beş, hətta altı metrə qədər qaldırmaq üçün kifayət qədər buz var” dedi 37 yaşlı.

“Əgər növbəti dəfə Yer kürəsi üstəgəl üç dərəcə olanda Antarktida çökərsə, bu, yüz milyonlarla insanı köçkün etmək məcburiyyətində qalacaq” dedi.

Tordeur və Sevestre ümid edirlər ki, YUNESKO tərəfindən dəstəklənən missiyalarının məqsədi və mesajı noyabrın 21-dək Braziliyada toplanan dünya liderlərinə çatacaq.

“İqlim dəyişikliyinin ən pis nəticələrindən qaçmaq üçün hələ də gec deyil” dedi Sevestr.

“Biz bu buz kütlələrini qorumaq üçün nə etməli olduğumuzu bilirik: karbonsuzlaşmaq lazımdır və daha az qalıq yanacaq istifadə etməliyik” dedi.

© 2025 AFP