– Astrofizikaya sizi nə vadar etdi? Bu, tez-tez təbliğat tədbirlərində mənə verilən sualdır və mən kainatımız haqqında ən böyük sualları araşdırmaq üçün ilk ehtirasımı göstərərək cavab verirəm. Yaxşı, Ulduz Döyüşlərini təsirli bir yaşda görməklə yanaşı.

Fundamental olan bu cazibə bir çox yeni başlayan elm adamları üçün yaxşı keçilmiş bir yoldur. Kainatı geniş miqyasda təsvir edən ümumi nisbilik və atomların və hissəciklərin mikro dünyasını idarə edən kvant fizikası kimi ağılları qarışdıran sahələr haqqında öyrənmək gənc zehinləri stimullaşdırmaq üçün güclü bir yol ola bilər.

Ancaq bir çoxları üçün fizikaya gedən yol (cəhənnəm kimi) yaxşı niyyətlərlə döşənir. Onların ehtirası daha çox kosmosun ezoterik sirləri deyil, sosial problemləri və qlobal problemləri həll etmək üçün ən son elmi tətbiq etməkdir – sağlamlıq bərabərsizliyindən tutmuş iqlim fövqəladə vəziyyətinə qədər. Hər iki motiv “mavi səma” tədqiqatı və innovasiya arasında fəzilətli dairənin formalaşmasına kömək edən etibarlı, bəlkə də zəruridir.

Bununla belə, tədqiqat və innovasiyaya bu ikitərəfli yanaşma – bütün dünyada tədqiqat şuralarının və maliyyələşdirmə agentliklərinin müasir missiyasının əsasını təşkil edir – göründüyü qədər müasir deyil. Bu il , 19-cu əsrin və bəlkə də ondan sonrakı dövrlərin ən nüfuzlu alimi olan Uilyam Tomsonun , ləqəbli Lord Kelvinin anadan olmasının iki yüz illiyi qeyd olunur . O, fundamental kəşfləri ictimai və kommersiya təsirləri ilə birləşdirən usta idi.

https://googleads.g.doubleclick.net/pagead/ads?gdpr=0&us_privacy=1—&gpp_sid=-1&client=ca-pub-0536483524803400&output=html&h=188&slotname=8188791252&adk=1687169288&adf=1857921027&pi=t.ma~as.8188791252&w=750&abgtt=6&fwrn=4&lmt=1726652190&rafmt=11&format=750×188&url=https%3A%2F%2Fphys.org%2Fnews%2F2024-09-lord-kelvin-19th-century-scientist.html&wgl=1&uach=WyJXaW5kb3dzIiwiMTUuMC4wIiwieDg2IiwiIiwiMTI4LjAuNjYxMy4xMzgiLG51bGwsMCxudWxsLCI2NCIsW1siQ2hyb21pdW0iLCIxMjguMC42NjEzLjEzOCJdLFsiTm90O0E9QnJhbmQiLCIyNC4wLjAuMCJdLFsiR29vZ2xlIENocm9tZSIsIjEyOC4wLjY2MTMuMTM4Il1dLDBd&dt=1726652190765&bpp=1&bdt=857&idt=-M&shv=r20240912&mjsv=m202409120101&ptt=9&saldr=aa&abxe=1&cookie=ID%3Ddd084782a3980897%3AT%3D1725971170%3ART%3D1726652056%3AS%3DALNI_Ma1uv12HX_ctV-7loP2Dla_dLGslw&eo_id_str=ID%3D6cdee71e935b6dcb%3AT%3D1725971170%3ART%3D1726652056%3AS%3DAA-AfjZEH1DAbfRV50frmhACTroQ&prev_fmts=0x0%2C1903x911&nras=2&correlator=3330444450470&frm=20&pv=1&rplot=4&u_tz=240&u_his=1&u_h=1080&u_w=1920&u_ah=1032&u_aw=1920&u_cd=24&u_sd=1&dmc=8&adx=447&ady=1807&biw=1903&bih=911&scr_x=0&scr_y=0&eid=44759876%2C44759927%2C44759837%2C42531706%2C42532524%2C44795921%2C95342338&oid=2&pvsid=3521983749793976&tmod=1616694842&uas=0&nvt=1&ref=https%3A%2F%2Fphys.org%2Fsort%2Fdate%2Fall%2Fpage3.html&fc=1920&brdim=0%2C0%2C0%2C0%2C1920%2C0%2C1920%2C1032%2C1920%2C911&vis=1&rsz=%7C%7CpeEbr%7C&abl=CS&pfx=0&fu=128&bc=31&bz=1&td=1&tdf=2&psd=W251bGwsbnVsbCxudWxsLDNd&nt=1&ifi=2&uci=a!2&btvi=1&fsb=1&dtd=217

Fizikanın təməl daşı

Tomson 53 il Qlazqo Universitetində təbiət fəlsəfəsi professoru olub , bu gün də rezonans doğuran fizika, riyaziyyat və mühəndisliyə inqilabi töhfələr verib.

O , çox güman ki, təbiətin ən pozulmaz qanunları kimi qəbul edilən enerji və termodinamika qanunları , istilik və iş elmi ilə bağlı işi ilə məşhurdur . İngilis astrofiziki Artur Eddinqtonun 1920-ci illərdə termodinamikanın “təbiət qanunları arasında ən yüksək mövqeyə malik olduğunu” bəyan etdiyi və əlavə etdiyi bildirilir: “Nəzəriyyənizin termodinamikanın ikinci qanununa zidd olduğu aşkar edilərsə, sizə heç bir ümid verə bilmərəm; Bunun üçün ən dərin zillət içində yıxılmaqdan başqa bir şey yoxdur”.

Termodinamika hələ də müasir fizikada mərkəzi rol oynayır, informasiya elmində, kvant mexanikasında, kosmologiyada və hətta həyat və şüur ​​nəzəriyyələrində tədqiqatların əsasını qoyur. Əslində, o, ümumi nisbilik və kvant mexanikası qədər müasir fizikanın təməl daşıdır . İstənilən son “hər şeyin nəzəriyyəsi” termodinamika qanunlarına uyğun olmalıdır.

Tomsonun bəlkə də ən məşhur kəşfi temperatur şkalası üzrə mütləq sıfır anlayışıdır ki , bu konsepsiya onun 1892-ci ildə alacağı rütbənin şərəfinə Kelvin adlandırılır. Lakin biz onun termodinamika üzrə işindən kənara çıxanda onun nailiyyətləri təkcə öz kəşfləri ilə deyil, həm də kəşfləri ilə diqqətəlayiqdir. genişliyə, həm də müxtəlifliyinə görə. Onlar günün ən böyük tədqiqat suallarını həll edən nəzəri nailiyyətlərdən tutmuş sənaye və kommersiya innovasiyalarına təkan verən praktiki ixtiralara qədər dəyişir.

Kelvinin əsas atributları

Tomsonu bu qədər uğurlu edən nə idi? Onun tədqiqata və kəşfə yanaşmasının üç əsas aspekti var ki, inanıram ki, onu əsrlər boyu bir alim kimi qeyd edib.

Birincisi, onun görkəmli riyazi şücaəti var idi. Bu, onun təbii dünyanı izah etmək üçün riyaziyyatın gücünə dərin qiymət verməsi ilə əlaqəli idi – karyerası boyunca çox istifadə etdiyi bir güc. Bu, Tomsona aid edilən dərin bir sitatda əks olunur : “Riyaziyyatın kainatı təsvir etmək üçün bu qədər yaxşı bir iş görməsi bizim başa düşmədiyimiz bir sirr və yəqin ki, heç vaxt ödəyə bilməyəcəyimiz bir borcdur. .”

Ancaq Tomson mükəmməl bir riyaziyyatçıdan daha çox idi. O, həmçinin başa düşürdü ki, dəqiq ölçmə və kəmiyyət göstəriciləri elmi tərəqqi üçün vacib vasitələrdir – bu ideya onun 1889-cu ildə nəşr olunmuş “Populyar mühazirələr və ünvanlar” kitabında ifadə edilmişdir . “Nə danışdığınızı ölçə bilsəniz və onu rəqəmlərlə ifadə edə bilsəniz, bu barədə bir şey bilirsiniz” dedi.

Tomsonun dahiyanə elmi alətlər icad etmək üzrə ömür boyu istedadı ona 70 patent qazandırdı, onlarla elmi irəliləyişlər əldə etməyə imkan verdi və onu çox uğurlu bir sahibkar etdi.

Üçüncüsü, Tomsonun “qutudan kənar” düşünmək, problemə tamamilə yeni şəkildə baxmaq bacarığı var idi. Mənim üçün o uzaqgörən düşüncənin Tomsonun ilk transatlantik teleqraf kabelinin çəkilməsi işindən daha yaxşı nümunəsi yoxdur. Bu, 1800-cü illərin “Apollon layihəsi” kimi təsvir edilən böyük texnoloji problem idi.

https://googleads.g.doubleclick.net/pagead/ads?gdpr=0&us_privacy=1—&gpp_sid=-1&client=ca-pub-0536483524803400&output=html&h=188&slotname=8188791252&adk=1687169288&adf=2996406042&pi=t.ma~as.8188791252&w=750&abgtt=6&fwrn=4&lmt=1726652193&rafmt=11&format=750×188&url=https%3A%2F%2Fphys.org%2Fnews%2F2024-09-lord-kelvin-19th-century-scientist.html%23google_vignette&wgl=1&uach=WyJXaW5kb3dzIiwiMTUuMC4wIiwieDg2IiwiIiwiMTI4LjAuNjYxMy4xMzgiLG51bGwsMCxudWxsLCI2NCIsW1siQ2hyb21pdW0iLCIxMjguMC42NjEzLjEzOCJdLFsiTm90O0E9QnJhbmQiLCIyNC4wLjAuMCJdLFsiR29vZ2xlIENocm9tZSIsIjEyOC4wLjY2MTMuMTM4Il1dLDBd&dt=1726652190016&bpp=1&bdt=108&idt=93&shv=r20240912&mjsv=m202409120101&ptt=9&saldr=aa&abxe=1&cookie=ID%3Ddd084782a3980897%3AT%3D1725971170%3ART%3D1726652056%3AS%3DALNI_Ma1uv12HX_ctV-7loP2Dla_dLGslw&eo_id_str=ID%3D6cdee71e935b6dcb%3AT%3D1725971170%3ART%3D1726652056%3AS%3DAA-AfjZEH1DAbfRV50frmhACTroQ&prev_fmts=0x0%2C1903x911%2C750x188%2C1005x124&nras=3&correlator=3330444450470&frm=20&pv=1&rplot=4&u_tz=240&u_his=2&u_h=1080&u_w=1920&u_ah=1032&u_aw=1920&u_cd=24&u_sd=1&dmc=8&adx=447&ady=3596&biw=1903&bih=911&scr_x=0&scr_y=0&eid=44759876%2C44759927%2C44759837%2C42531706%2C42532524%2C44795921%2C95342338&oid=2&psts=AOrYGsm3Fr8N3l3xTzH9ZgtrBDZYaRs4Jnfr0wZ-2RVwzyevpFSyb1yLMatCyNNO0TKwd1M45SAfTS5bXujwcTV4rTMQ0Ftt6c_5cnl_rDzx5mYryci8AQ&pvsid=3521983749793976&tmod=1616694842&uas=3&nvt=1&ref=https%3A%2F%2Fphys.org%2Fsort%2Fdate%2Fall%2Fpage3.html&fc=1920&brdim=0%2C0%2C0%2C0%2C1920%2C0%2C1920%2C1032%2C1920%2C911&vis=1&rsz=%7C%7CpeEbr%7C&abl=CS&pfx=0&fu=128&bc=31&bz=1&td=1&tdf=2&psd=W251bGwsbnVsbCxudWxsLDNd&nt=1&ifi=3&uci=a!3&btvi=3&fsb=1&dtd=3442

İnternet və mobil rabitə bizim dünyamızı dəyişdiyi kimi, o, Viktoriya dünyasında inqilab etdi.

1850-ci illərdəki uğursuz cəhdlərdən sonra Tomsonun dühası 1865-ci ildə ilk uğurlu kabel çəkmə ekspedisiyasında mühüm rol oynadı (tam mənası ilə ) . sualtı kabellər boyunca.

Lakin Tomsonun eksperimental nailiyyətləri də əsas idi. Daha ağır və daha bahalı kabel tələb edən daha güclü siqnaldan istifadə etmək əvəzinə o, Morze kodu kimi ötürülən son dərəcə zəif elektrik siqnallarını dəqiq ölçə bilən alətlər icad etdi . Onlar güzgü qalvanometri və daha sonra sifon yazıcı kimi tanınırdılar. Bunlar əslində müasir inkjet printerin xəbərçisi idi.

Bu ixtiralar oyunu dəyişdirdi və nəticədə qlobal kommunikasiyalar əbədi olaraq dəyişdirildi. Mərhum həmkarım David Saksonun 2007-ci ildə yazdığı kimi , “transatlantik kabel dünyanı əvvəl və ya sonrakı hər şeydən daha çox kiçildi.”

Bütün bunlara görə Tomson ilk dəfə 1866-cı ildə cəngavər oldu, sonra 1892-ci ildə Lord Kelvin adına layiq görüldü. Tomsonun son dərəcə zəif siqnalları aşkar etmək üçün ultra dəqiq texnologiya və qabaqcıl nəzəriyyənin zərif kombinasiyası indiyə qədər yaradılmış ən həssas elmi alətlər olan LIGO lazer interferometrlərimizin hekayəsi ilə güclü rezonans doğurur. Məhz belə birləşmə 2015-ci ildə Nobel mükafatı qazanan cazibə dalğaları kimi tanınan kosmosda dalğaların kəşfinə imkan verdi.

Qara dəliklər və qravitasiya dalğaları elmi və texnologiyası qəti şəkildə Eynşteyn fizikasının Kelvindən sonrakı sahəsinə aiddir. Amma inanıram ki, domen və onun imkan verdiyi transformativ kvant texnologiyası dünyanı dəyişmək üçün fundamental tədqiqat və innovasiyaları birləşdirən William Tomsonun qabaqcıl nümunəsindən ilham alır.

The Conversation tərəfindən təmin edilmişdir