Rochester Tibb Mərkəzi Universiteti tərəfindən

Stefani Baum tərəfindən redaktə edilmiş , Robert Eqan tərəfindən nəzərdən keçirilmişdir

 Redaktorların qeydləriKredit: Pixabay/CC0 Public Domain

Nitqi fərqli sürətlə dinləyəndə nə baş verir? Neyroloqlar beyninizin də emal sürətini artıra biləcəyini düşünürdülər. Ancaq məlum olur ki, beynin ən azı eşitmə hissəsi müəyyən bir vaxtda “dinləməyə” və ya saatlamağa davam edir. Nature Neuroscience- də ortaya çıxan yeni tədqiqatın əsas tapıntısı budur .

https://googleads.g.doubleclick.net/pagead/ads?gdpr=0&us_privacy=1—&gpp_sid=-1&client=ca-pub-0536483524803400&output=html&h=280&slotname=7587637799&adk=173579997&adf=4198688998&pi=t.ma~as.7587637799&w=540&fwrn=4&fwrnh=0&lmt=1758191157&rafmt=1&armr=3&format=540×280&url=https%3A%2F%2Fmedicalxpress.com%2Fnews%2F2025-09-millisecond-windows-key.html&fwr=0&rpe=1&resp_fmts=3&wgl=1&aieuf=1&uach=WyJXaW5kb3dzIiwiMTAuMC4wIiwieDg2IiwiIiwiMTQwLjAuNzMzOS4xMjgiLG51bGwsMCxudWxsLCI2NCIsW1siQ2hyb21pdW0iLCIxNDAuMC43MzM5LjEyOCJdLFsiTm90PUE_QnJhbmQiLCIyNC4wLjAuMCJdLFsiR29vZ2xlIENocm9tZSIsIjE0MC4wLjczMzkuMTI4Il1dLDBd&abgtt=6&dt=1758191138005&bpp=1&bdt=9301&idt=8225&shv=r20250917&mjsv=m202509170101&ptt=9&saldr=aa&abxe=1&cookie=ID%3D107ab6b5ca672f20%3AT%3D1758191146%3ART%3D1758191146%3AS%3DALNI_MbSb9beJYCbr_TC6Z_D7vyd9v9c-w&gpic=UID%3D0000114da39ebec3%3AT%3D1758191146%3ART%3D1758191146%3AS%3DALNI_MbT4u9xt-GsY-h9MTQvpusBs6yuww&eo_id_str=ID%3Dc17e32dfd0f4d1d2%3AT%3D1758191146%3ART%3D1758191146%3AS%3DAA-AfjbFrVQBXHroCG1HafvYOQLu&prev_fmts=0x0%2C336x280%2C1521x738&nras=2&correlator=6036772276246&frm=20&pv=1&rplot=4&u_tz=240&u_his=1&u_h=864&u_w=1536&u_ah=824&u_aw=1536&u_cd=24&u_sd=1.25&dmc=8&adx=395&ady=977&biw=1521&bih=738&scr_x=0&scr_y=0&eid=31094532%2C31094651%2C95370628%2C95370775%2C31094766%2C95344787&oid=2&pvsid=4882058383786307&tmod=1533261204&uas=0&nvt=1&ref=https%3A%2F%2Fphys.org%2F&fc=1920&brdim=0%2C0%2C0%2C0%2C1536%2C0%2C1536%2C824%2C1536%2C738&vis=1&rsz=%7C%7CpeEbr%7C&abl=CS&pfx=0&fu=128&bc=31&bz=1&td=1&tdf=2&psd=W251bGwsbnVsbCxudWxsLDFd&nt=1&ifi=2&uci=a!2&btvi=1&fsb=1&dtd=19887

Tədqiqata Ph.D., Biostatistika və Hesablama Biologiyası, Biotibbi Mühəndislik və Neyrologiya kafedrasının dosenti, Roçester Universitetinin Del Monte Neyrologiya İnstitutunun professoru Sam Norman-Haignere rəhbərlik etmişdir. fəlsəfə doktoru dissertasiyasını bitirmişdir. laboratoriyasında elektrik mühəndisliyi üzrə.

“Bu təəccüblü idi. Məlum oldu ki, siz bir sözü yavaşlatdığınız zaman eşitmə korteksi işlədiyi vaxt pəncərəsini dəyişmir. Sanki eşitmə qabığı bu sabit zaman şkalası boyunca inteqrasiya edir” dedi tədqiqatın ilk müəllifi, Kolumbiyada postdoktoral tədqiqatçı kimi tədqiqata başlayan Norman-Haignere.

“Bu cür tədqiqatın əsas məqsədlərindən biri beynin nitqdə məlumatı necə emal etdiyinə dair daha yaxşı hesablama modelləri yaratmaqdır ki, bu da bizim elmi alətlərimiz toplusunu artıracaq və nəticədə kimsə nitq və dilin işlənməsini başa düşməkdə çətinlik çəkəndə nəyin yanlış getdiyini anlamağa kömək edəcək .”

Nitqin anlaşılması və modelləşdirilməsinin mürəkkəbliyi

Bir neçə təbəqədən və bölgədən ibarət olan eşitmə qabığı səsləri emal etmək və şərh etməkdən məsul olan beyin sahəsidir. Tədqiqatçılar bilirlər ki, beyində nitqi emal edən bir çox bölgə var – ilkin eşitmə qabığı , ikincil eşitmə qabığı və eşitmə qabığından kənarda olan dil sahələri. Hər bir bölgənin necə işlədiyini və bu müxtəlif bölgələr arasında və daxilində olan iyerarxiyaya dair fundamental anlayış yaxşı başa düşülmür.

Beynin mürəkkəbliklərini başa düşməyə hesablama modellərinin inkişafı kömək etdi. Bu kompüter modelləri səsi anlamaq və sinir reaksiyalarını və insan davranışını proqnozlaşdırmaq üçün riyazi düsturlar və ya alqoritmlərdən istifadə edir.

Bu tədqiqatın müəllifləri tədqiqat metodlarının onların iki fərziyyəsini ayırd edib-etmədiyini yoxlamaq üçün kompüter modellərindən istifadə ediblər: Eşitmə qabığı məlumatı nitq strukturları, məsələn, sözlər və ya zaman arasında inteqrasiya edirmi? Məlum oldu ki, bəzi kompüter modelləri eşitmə qabığından fərqli olaraq nitq strukturları arasında inteqrasiya etməyi öyrənib. Bu tapıntı qismən faydalı oldu, çünki müəlliflərin strukturu və vaxtı öyrənmək üçün istifadə etdikləri metodları təsdiqləməyə kömək etdi.

https://googleads.g.doubleclick.net/pagead/ads?gdpr=0&us_privacy=1—&gpp_sid=-1&client=ca-pub-0536483524803400&output=html&h=280&slotname=7099578867&adk=16758827&adf=1100001614&pi=t.ma~as.7099578867&w=540&fwrn=4&fwrnh=0&lmt=1758191157&rafmt=1&armr=3&format=540×280&url=https%3A%2F%2Fmedicalxpress.com%2Fnews%2F2025-09-millisecond-windows-key.html&fwr=0&rpe=1&resp_fmts=3&wgl=1&aieuf=1&uach=WyJXaW5kb3dzIiwiMTAuMC4wIiwieDg2IiwiIiwiMTQwLjAuNzMzOS4xMjgiLG51bGwsMCxudWxsLCI2NCIsW1siQ2hyb21pdW0iLCIxNDAuMC43MzM5LjEyOCJdLFsiTm90PUE_QnJhbmQiLCIyNC4wLjAuMCJdLFsiR29vZ2xlIENocm9tZSIsIjE0MC4wLjczMzkuMTI4Il1dLDBd&abgtt=6&dt=1758191138006&bpp=1&bdt=9303&idt=8225&shv=r20250917&mjsv=m202509170101&ptt=9&saldr=aa&abxe=1&cookie=ID%3D107ab6b5ca672f20%3AT%3D1758191146%3ART%3D1758191146%3AS%3DALNI_MbSb9beJYCbr_TC6Z_D7vyd9v9c-w&gpic=UID%3D0000114da39ebec3%3AT%3D1758191146%3ART%3D1758191146%3AS%3DALNI_MbT4u9xt-GsY-h9MTQvpusBs6yuww&eo_id_str=ID%3Dc17e32dfd0f4d1d2%3AT%3D1758191146%3ART%3D1758191146%3AS%3DAA-AfjbFrVQBXHroCG1HafvYOQLu&prev_fmts=0x0%2C336x280%2C1521x738%2C540x280&nras=2&correlator=6036772276246&frm=20&pv=1&rplot=4&u_tz=240&u_his=1&u_h=864&u_w=1536&u_ah=824&u_aw=1536&u_cd=24&u_sd=1.25&dmc=8&adx=395&ady=2597&biw=1521&bih=738&scr_x=0&scr_y=0&eid=31094532%2C31094651%2C95370628%2C95370775%2C31094766%2C95344787&oid=2&pvsid=4882058383786307&tmod=1533261204&uas=0&nvt=1&ref=https%3A%2F%2Fphys.org%2F&fc=1920&brdim=0%2C0%2C0%2C0%2C1536%2C0%2C1536%2C824%2C1536%2C738&vis=1&rsz=%7C%7CpeEbr%7C&abl=CS&pfx=0&fu=128&bc=31&bz=1&td=1&tdf=2&psd=W251bGwsbnVsbCxudWxsLDFd&nt=1&ifi=3&uci=a!3&btvi=2&fsb=1&dtd=19897

İnsan beyninə daxil olmaq

Neyroloqlar adətən insan beynindən qeyd edə biləcəkləri sinir məlumatlarının növləri ilə məhdudlaşırlar. Elektroansefaloqrammalar və ya EEG-lər tədqiqatçılara bu fəaliyyəti yaradan faktiki hüceyrələrdən uzaq olan baş dərisindən oxunan beynin elektrik fəaliyyətini təmin edir. Funksional MRT beyin fəaliyyətinin dolayı ölçüsü olan beyində qan axını ölçür. Hər iki vasitə insan beyninin funksiyası və xəstəlikləri haqqında anlayışımızı dəyişdirdi. Bununla belə, heç bir üsul məkan və müvəqqəti olaraq dəqiq sinir fəaliyyətini qeyd edə bilmir.

Tədqiqatçılar NYU Langone Tibb Mərkəzində, Kolumbiya Universitetinin İrvinq Tibb Mərkəzində və Roçester Universitetinin Tibb Mərkəzində epilepsiya xəstələri ilə insan beyninin daxilindən dəqiq sinir fəaliyyətini ölçmək üçün işləyiblər. Onlar epilepsiya monitorinqi üçün xəstəxanaya yerləşdirilən xəstələrlə işləyirdilər.

Onların monitorinqinin bir hissəsi olaraq, elektrodlar müvəqqəti olaraq beyinlərinə implantasiya edilib ki, həkimlər beyinin tutmalarının haradan gəldiyini daha yaxşı müəyyən edə bilsinlər. Bu elektrodlar neyronların aktiv olduğu yerin yanında elektrik reaksiyalarını ölçür və EEG və fMRI kimi standart metodlardan daha yüksək dəqiqlik təmin edir.

İşə götürülmüş iştirakçılara audiokitabdan bir parçanı normal sürətlə dinləmək tapşırılıb və sonra onlara eyni parça daha yavaş sürətlə ifa edilib. Tədqiqatçılar nitqin sürəti ilə dəyişən sinir zaman pəncərəsində dəyişiklik görə biləcəklərini düşündülər. Bununla belə, müşahidə etdikləri fərqlər heç də minimal deyildi ki, bu da emalın əsas vahidinin sözlər kimi nitq strukturlarının deyil, fiziki vaxtın (məsələn, 100 millisaniyə) olduğunu göstərir.

“Bu tapıntı beynimizin işlənməsinin hecalar və ya sözlər kimi eşitdiyimiz nitq strukturlarına bağlanması ilə bağlı intuitiv fikrə qarşı çıxır” dedi tədqiqatın baş müəllifi və Kolumbiyada Elektrik Mühəndisliyi üzrə dosenti Mesgarani. “Əvəzində, eşitmə qabığının səsin strukturundan asılı olmayaraq sabit, daxili zaman şkalası üzərində işlədiyini göstərdik . Bu, daha yüksək səviyyəli beyin bölgələrinin daha sonra linqvistik məna çıxarmaq üçün şərh etməli olduğu ardıcıl vaxtlı məlumat axını təmin edir.”

Norman-Haignere deyir: “Nitqin işlənməsini nə qədər yaxşı başa düşsək, nitqin işlənməsində çatışmazlıqlara səbəb olan şeyləri bir o qədər yaxşı anlaya biləcəyimizi düşünürük “. “Bu iş sahəsində maraqlı olan bir şey budur ki, eşitmə qabiliyyətini öyrənən və dil öyrənən bir çox insan var, lakin beyniniz qulağınıza çatan səsləri bir şəkildə sözlərə, ifadələrə və cümlələrə çevirməlidir.

“Beləliklə, beynin daha səs əsaslı bir şeydən daha çox dilə əsaslanan bir şeyə necə keçdiyini və bu transformasiyanın necə modelləşdirilməsini anlamaq bizim çalışdığımız maraqlı bir məkandır.”

Digər tədqiqatçılar arasında Kolumbiya Universitetindən Guy McKhann və Catherine Schevon və Orrin Devinsku, Werner Doyle və Adeen Flinker, NYU Langone Tibb Mərkəzi var.

Daha çox məlumat: İnsanın eşitmə qabığındakı müvəqqəti inteqrasiya, əsasən mütləq zamana bağlıdır, Nature Neuroscience (2025). DOI: 10.1038/s41593-025-02060-8 .

Jurnal məlumatı: Nature Neuroscience Rochester Tibb Mərkəzi Universiteti tərəfindən təmin edilmişdir