Bərpa edilmiş çəmənliklər öz biomüxtəlifliyini bərpa etmək üçün 75 ildən çox davamlı idarə tələb edir, çünki ixtisaslaşmış tozlandırıcılar geri qayıtmaqda gecikirlər. Kobe Universitetinin tapıntısı, hətta xizək enişləri kimi olsa belə, köhnə otlaqların biomüxtəlifliyin su anbarı kimi qorunmasının vacibliyini vurğulayır.

Bütün dünyada çəmənliklər torpaqdan istifadəyə çevrilmə və tərk edilmə səbəbindən sürətlə yoxa çıxır, bu da otlaqların biomüxtəlifliyinin yaxşı sənədləşdirilmiş itkisinə səbəb olur. Meşəli bitki örtüyünün çıxarılması və ənənəvi torpaq idarəetmə təcrübələrinin bərpası ilə tərk edilmiş otlaqların bərpası biomüxtəlifliyə müsbət təsir göstərir.

Bununla belə, o da məlumdur ki, bu müxtəliflik bir neçə minilliklərə qədər davamlı olaraq idarə olunan köhnə otlaqlardan geri qalır. Kobe Universitetinin ekoloqu Uşimaru Atushi deyir ki, “Bunun səbəbləri həqiqətən aydın deyil və qaneedici həllər təklif olunmayıb.”

Həşəratlarla tozlanan bitki növlərinin küləklə tozlanan bitki növləri ilə müqayisədə bərpasının daha uzun sürdüyünü göstərən son araşdırmaya görə, Uşimaru və onun doktorantı Hirayama Qaku diqqətlərini tozlayıcıların özlərinə yönəltməyə qərar verdilər.

Hansı böcəklərin bitkiləri tozlandırdığını və çox yaxınlarda bərpa olunandan ən azı 300 il davamlı olaraq idarə olunana qədər müxtəlif yaşlı çəmənliklərdə hansı müvəffəqiyyətlə tozlandırdığına baxaraq, tədqiqat sahəsi olaraq Naqano prefekturasındakı xizək enişlərinə müraciət etdilər.

Hirayama seçimi izah edir: “Nisbətən kiçik bir ərazidə çox fərqli idarəetmə müddətləri ilə bərpa edilmiş çəmənlikləri araşdırmaq üçün xizək yamaclarından daha yaxşı uyğun bir yer yoxdur”.

Onların Journal of Applied Ecology jurnalında dərc olunmuş nəticələri ardıcıl mənzərə yaradır. Bərpa olunan çəmənliklərdə bitki müxtəlifliyinin nəhayət qədim otlaqlarla müqayisə edilə bilən səviyyələrə çatması üçün 75 illik davamlı idarəçilik tələb olunur .

https://googleads.g.doubleclick.net/pagead/ads?client=ca-pub-0536483524803400&output=html&h=188&slotname=8188791252&adk=1687169288&adf=4203178812&pi=t.ma~as.8188791252&w=750&abgtt=6&fwrn=4&lmt=1741861286&rafmt=11&format=750×188&url=https%3A%2F%2Fphys.org%2Fnews%2F2025-03-pollinators-grasslands-years-full-biodiversity.html&wgl=1&uach=WyJXaW5kb3dzIiwiMTkuMC4wIiwieDg2IiwiIiwiMTMzLjAuNjk0My4xNDIiLG51bGwsMCxudWxsLCI2NCIsW1siTm90KEE6QnJhbmQiLCI5OS4wLjAuMCJdLFsiR29vZ2xlIENocm9tZSIsIjEzMy4wLjY5NDMuMTQyIl0sWyJDaHJvbWl1bSIsIjEzMy4wLjY5NDMuMTQyIl1dLDBd&dt=1741861285952&bpp=1&bdt=94&idt=203&shv=r20250305&mjsv=m202503100101&ptt=9&saldr=aa&abxe=1&cookie=ID%3Df22668bce9793ae4%3AT%3D1735196613%3ART%3D1741861112%3AS%3DALNI_Mb4Xpwl1SO1AcvqroR6xccDm_sheQ&gpic=UID%3D00000f7c5320f40b%3AT%3D1735196613%3ART%3D1741861112%3AS%3DALNI_Mb1dz_DHiT2yDzXLMaB9CDkQl4XGg&eo_id_str=ID%3Dcdf7f2f01784f52d%3AT%3D1735196613%3ART%3D1741861112%3AS%3DAA-Afjb8kbeupLLyQ0QHQmZxpM4v&prev_fmts=0x0&nras=1&correlator=7852100964324&frm=20&pv=1&rplot=4&u_tz=240&u_his=4&u_h=1080&u_w=1920&u_ah=1032&u_aw=1920&u_cd=24&u_sd=1&dmc=8&adx=448&ady=2086&biw=1905&bih=945&scr_x=0&scr_y=0&eid=95354315%2C95354334%2C95354597%2C31090900%2C31090357&oid=2&pvsid=2692734442375591&tmod=1187542503&uas=0&nvt=1&ref=https%3A%2F%2Fphys.org%2F&fc=1920&brdim=0%2C0%2C0%2C0%2C1920%2C0%2C1920%2C1032%2C1920%2C945&vis=1&rsz=%7C%7CpeEbr%7C&abl=CS&pfx=0&fu=128&bc=31&bz=1&td=1&tdf=2&psd=W251bGwsbnVsbCxudWxsLDNd&nt=1&ifi=2&uci=a!2&btvi=1&fsb=1&dtd=209

Bununla belə, bu, tozlandırıcı icma üçün hələ də kifayət deyil. 75 ildən sonra da tozlandırıcılar hələ də daha az ixtisaslaşmış və bitkiləri tozlandırmaqda daha az müvəffəqiyyətli olurlar, baxmayaraq ki, icma davamlı olaraq otlaqlar qocaldıqca daha yüksək ixtisaslaşmaya və uğurlu tozlanmaya doğru dəyişir.

Hirayama deyir: “Tapıntı göstərir ki, qiymətli köhnə çəmənliklər itirildikdən sonra onların bərpasına tez nail olmaq mümkün deyil”.

Bu gecikməyə səbəb olan, tozlandırıcıların müxtəlifliyi deyil, tozlandırıcıların kimliyidir. Bu yaxınlarda bərpa edilmiş çəmənliklərə, əsasən, generalist olan milçəklər və uçan milçəklər baş çəkir və buna görə də tez-tez bir bitkidən fərqli bir növün çiçəklərinə polen daşıyır.

Köhnə çəmənliklərdə isə tozlayıcılar daha çox arılar və eyni zamanda bir növ üzrə ixtisaslaşmış kəpənəklərdir və beləliklə, tozcuqların düzgün bitki növünə köçürülməsini təmin edir.

Buna görə də tədqiqat nəsli kəsilməkdə olan otlaq bitkilərinin mühafizəsini hədəfləyən səylər üçün tozlandırıcı icmaların nəzərə alınmasının vacibliyini göstərir. Əvvəla, bu o deməkdir ki, qədim otlaqların ixtisaslaşmış tozlandırıcılar üçün ehtiyat kimi saxlanılması təbiəti mühafizə edənlərin əsas prioriteti olmalıdır.

Lakin Uşimaru başqa bir şeyə işarə edərək, “Bu həm də onu göstərə bilər ki, çəmənliklərin bərpası təkcə təbiətə həvalə edilməməlidir, həm də toxumların əkilməsi və ya yerli arı və kəpənəklərlə tozlanan otlaq bitkilərinin tinglərinin əkilməsi kimi aktiv insan iştirakını tələb edə bilər.”

Ətraflı məlumat: Tozlanma şəbəkələrinin bərpası və bərpa olunmuş çəmənliklərdə fəaliyyət göstərməsi üçün uzunmüddətli idarəetmə tələb olunur, Tətbiqi Ekologiya Jurnalı (2025). DOI: 10.1111/1365-2664.70017

Jurnal məlumatı: Journal of Applied Ecology 

Kobe Universiteti tərəfindən təmin edilmişdir