Bəzi göbələk növlərinin tərkibində olan psixodelik birləşmə olan psilosibinin bu yaxınlarda bəzi nöropsikiyatrik xəstəliklərin, o cümlədən depressiya, bəzi narahatlıq pozğunluqları və travma sonrası stress pozğunluğunun (TSSB) müalicəsi üçün perspektivli olduğu aşkar edilmişdir. Bəzi tədqiqatlar göstərir ki, bu birləşmənin istehlakı, gözlənilməz hadisələr və ya ətraf mühitində dəyişikliklərlə qarşılaşdıqda davranışlarını faydalı şəkildə uyğunlaşdırmaq üçün mübarizə aparan şəxslər üçün xüsusilə faydalı ola bilər.

https://googleads.g.doubleclick.net/pagead/ads?gdpr=0&us_privacy=1—&gpp_sid=-1&client=ca-pub-0536483524803400&output=html&h=280&slotname=7587637799&adk=1434173251&adf=4198688998&pi=t.ma~as.7587637799&w=750&abgtt=6&fwrn=4&fwrnh=0&lmt=1751526315&rafmt=1&armr=3&format=750×280&url=https%3A%2F%2Fmedicalxpress.com%2Fnews%2F2025-06-psilocybin-rewires-brain-circuits-boost.html&fwr=0&rpe=1&resp_fmts=3&wgl=1&uach=WyJXaW5kb3dzIiwiMTkuMC4wIiwieDg2IiwiIiwiMTM3LjAuNzE1MS4xMjAiLG51bGwsMCxudWxsLCI2NCIsW1siR29vZ2xlIENocm9tZSIsIjEzNy4wLjcxNTEuMTIwIl0sWyJDaHJvbWl1bSIsIjEzNy4wLjcxNTEuMTIwIl0sWyJOb3QvQSlCcmFuZCIsIjI0LjAuMC4wIl1dLDBd&dt=1751526314954&bpp=1&bdt=1577&idt=325&shv=r20250630&mjsv=m202507010101&ptt=9&saldr=aa&abxe=1&cookie=ID%3De77740426f8da9bc%3AT%3D1735295852%3ART%3D1750842730%3AS%3DALNI_MbHbvhLj3WydQ3lYshQhNgDg8E9nQ&gpic=UID%3D00000f80ad9e2337%3AT%3D1735295852%3ART%3D1750842730%3AS%3DALNI_MYM9zSDwUrvOLsQ-H1E20L0IjGeMw&eoidce=1&prev_fmts=0x0&nras=1&correlator=5038328844119&frm=20&pv=1&rplot=4&u_tz=240&u_his=1&u_h=1080&u_w=1920&u_ah=1032&u_aw=1920&u_cd=24&u_sd=1&dmc=8&adx=448&ady=1190&biw=1905&bih=945&scr_x=0&scr_y=0&eid=31093039%2C95353387%2C95362656%2C95363435%2C95365225%2C31093263%2C42533293%2C95365107%2C95359265%2C95365117%2C31093116&oid=2&pvsid=4254982058765365&tmod=1927961752&uas=0&nvt=1&ref=https%3A%2F%2Fphys.org%2F&fc=1920&brdim=0%2C0%2C0%2C0%2C1920%2C0%2C1920%2C1032%2C1920%2C945&vis=1&rsz=%7C%7CpeEbr%7C&abl=CS&pfx=0&fu=128&bc=31&bz=1&td=1&tdf=2&psd=W251bGwsbnVsbCxudWxsLDNd&nt=1&ifi=2&uci=a!2&btvi=1&fsb=1&dtd=460

Artan tədqiqat hovuzu psilosibinin terapevtik faydalarını qiymətləndirsə də , onun uzunmüddətli psixoloji dəyişiklikləri təşviq etdiyi sinir mexanizmləri hələ də yaxşı başa düşülməmişdir. Bəzi psixiatrik pozğunluqlar diaqnozu qoyulmuş fərdlərdə daha çox davranış çevikliyinə səbəb olarsa, bunun hansı proseslərdən keçdiyi hələ aydın deyil.

Pensilvaniya Universitetinin tədqiqatçıları bu yaxınlarda siçanlar üzərində psilosibinin uyğunlaşma qabiliyyətini necə artıra biləcəyini və narahatlıq pozğunluqları və ya TSSB əlamətlərini potensial olaraq asanlaşdıra biləcəyini daha yaxşı başa düşməyə yönəlmiş yeni bir araşdırma apardılar. Onların Nature Neuroscience jurnalında dərc olunmuş nəticələri göstərir ki, birləşmə beyin qabığının arxa bölgəsində (yəni, məməli beyninin ən xarici təbəqəsi) yerləşən beynin bir hissəsi olan retrosplenial korteksdə sinir dövrələrinin yenidən təşkilinə təkan verir.

Sophie A. Rogers, Elizabeth A. Heller və Gregory Corder öz məqalələrində yazdılar: “Psixodelik dərman psilosibin, davranış dəyişkənliyi ilə xarakterizə olunan nöropsikiyatrik pozğunluqlarda sürətli və uzunmüddətli effektivliyini nümayiş etdirir”.

“Lakin, onun davranış çevikliyində davamlı dəyişikliklərin əsasında yatan sinir fəaliyyətinə təsiri səciyyələndirilməyib. Psilosibinin kortikal sinir ansambllarında fəaliyyəti dəyişdirərək davranış elastikliyini artırıb-artırmadığını yoxlamaq üçün biz siçan retrosplenial korteksində uzununa tək hüceyrəli kalsium görüntüləməsini həyata keçirdik.

https://googleads.g.doubleclick.net/pagead/ads?gdpr=0&us_privacy=1—&gpp_sid=-1&client=ca-pub-0536483524803400&output=html&h=280&slotname=7099578867&adk=1328126233&adf=1100001614&pi=t.ma~as.7099578867&w=750&abgtt=6&fwrn=4&fwrnh=0&lmt=1751526315&rafmt=1&armr=3&format=750×280&url=https%3A%2F%2Fmedicalxpress.com%2Fnews%2F2025-06-psilocybin-rewires-brain-circuits-boost.html&fwr=0&rpe=1&resp_fmts=3&wgl=1&uach=WyJXaW5kb3dzIiwiMTkuMC4wIiwieDg2IiwiIiwiMTM3LjAuNzE1MS4xMjAiLG51bGwsMCxudWxsLCI2NCIsW1siR29vZ2xlIENocm9tZSIsIjEzNy4wLjcxNTEuMTIwIl0sWyJDaHJvbWl1bSIsIjEzNy4wLjcxNTEuMTIwIl0sWyJOb3QvQSlCcmFuZCIsIjI0LjAuMC4wIl1dLDBd&dt=1751526314954&bpp=1&bdt=1576&idt=325&shv=r20250630&mjsv=m202507010101&ptt=9&saldr=aa&abxe=1&cookie=ID%3De77740426f8da9bc%3AT%3D1735295852%3ART%3D1750842730%3AS%3DALNI_MbHbvhLj3WydQ3lYshQhNgDg8E9nQ&gpic=UID%3D00000f80ad9e2337%3AT%3D1735295852%3ART%3D1750842730%3AS%3DALNI_MYM9zSDwUrvOLsQ-H1E20L0IjGeMw&eoidce=1&prev_fmts=0x0%2C750x280&nras=1&correlator=5038328844119&frm=20&pv=1&rplot=4&u_tz=240&u_his=1&u_h=1080&u_w=1920&u_ah=1032&u_aw=1920&u_cd=24&u_sd=1&dmc=8&adx=448&ady=2206&biw=1905&bih=945&scr_x=0&scr_y=0&eid=31093039%2C95353387%2C95362656%2C95363435%2C95365225%2C31093263%2C42533293%2C95365107%2C95359265%2C95365117%2C31093116&oid=2&pvsid=4254982058765365&tmod=1927961752&uas=0&nvt=1&ref=https%3A%2F%2Fphys.org%2F&fc=1920&brdim=0%2C0%2C0%2C0%2C1920%2C0%2C1920%2C1032%2C1920%2C945&vis=1&rsz=%7C%7CpeEbr%7C&abl=CS&pfx=0&fu=128&bc=31&bz=1&td=1&tdf=2&psd=W251bGwsbnVsbCxudWxsLDNd&nt=1&ifi=3&uci=a!3&btvi=2&fsb=1&dtd=461

Tədqiqatlarının bir hissəsi olaraq, tədqiqatçılar siçanlara neytral stimulu ayaqlarına yüngül zərbə kimi xoşagəlməz bir təcrübə ilə əlaqələndirməyə öyrətdilər. Sonradan onlar siçanlara ayaqlarını sarsıtmadan sinir stimulunu dəfələrlə təqdim etdilər ki, əvvəllər əldə etdikləri qorxu reaksiyasını “öyrənə bilsinlər”.

Bu təcrübəni həyata keçirərkən tədqiqatçılar tək hüceyrəli kalsium görüntüləmə kimi tanınan eksperimental texnikadan istifadə edərək siçanların retrosplenial korteksindəki fərdi neyronların fəaliyyətini izlədilər. Bu texnika kalsium səviyyələrini ölçməklə işləyir, neyronlar işə salındıqda (yəni aktiv olduqda) yüksəlir.

Siçanlar qorxuya əsaslanan assosiasiyaları öyrəndikdən sonra tədqiqatçılar psilosibinin onların sinir fəaliyyətinə və yaratdıqları assosiasiyaları öyrənmə qabiliyyətinə təsirini araşdırmaq üçün tək bir doza tətbiq etdilər. Nəhayət, təcrübələri zamanı müşahidə etdikləri sinir mexanizmlərini modelləşdirmək üçün hesablama alətlərindən istifadə etdilər.

“Biz psilosibinin bir dozasının kortikal ansamblın dövriyyəsini dəyişdirdiyini və əksinə modullaşdırılmış qorxu və sönmə-aktiv neyronların olduğunu aşkar etdik. Qorxu-aktiv neyronların yatırılması və sönən aktiv neyronların işə götürülməsi psilosibinin gücləndirilmiş qorxunun məhv olmasını proqnozlaşdırırdı” deyə Rogers və Helder yazdı.

“Bu mikrosxemin hesablama modelində, simulyasiya edilmiş qorxu-aktiv bölmələrin inhibe edilməsi, sönmə-aktiv bölmələrin işə qəbulunu və dondurma zamanı davranış dəyişkənliyini modullaşdıraraq, eksperimental nəticələrə uyğunlaşdı. Bu nəticələr göstərir ki, psilosibin yeni neyron populyasiyalarını cəlb etməklə və kor-aktiv populyasiyanı bastıraraq davranış çevikliyini artırır.”

Ümumilikdə, bu son tədqiqatın nəticələri göstərir ki, psilosibin retrosplenial korteksdə sinir dövrələrinin yenidən təşkili yolu ilə qorxunun yox olmasına (yəni, əvvəllər təhdidlərlə əlaqəli neytral stimullara qorxulu cavabların öyrənilməsinə kömək edir). Xüsusilə, komanda bu birləşmənin qorxu ilə əlaqəli neyronların fəaliyyətini boğduğunu, qorxuların sönməsi ilə aktivləşən digər neyronları işə götürdüyünü tapdı.

Bu nəticələr psilosibinin terapevtik faydalarını və onun adaptiv davranışı necə inkişaf etdirə biləcəyini araşdıran daha çox araşdırmaya səbəb ola bilər. Bundan əlavə, gələcək işlər Rogers, Heller və Corder tərəfindən müəyyən edilmiş sinir mexanizmlərini daha dərindən araşdıra bilər ki, onların qorxunun yox olmasına və davranış çevikliyinə töhfələrinə daha çox işıq salsın.

Müəllifimiz İnqrid Fadelli tərəfindən sizin üçün yazılmış , Gaby Clark tərəfindən redaktə edilmiş və Robert Eqan tərəfindən yoxlanılmış və nəzərdən keçirilmiş bu məqalə diqqətli insan əməyinin nəticəsidir. Müstəqil elmi jurnalistikanı yaşatmaq üçün sizin kimi oxuculara güvənirik. Bu hesabat sizin üçün əhəmiyyət kəsb edirsə, lütfən, ianə (xüsusilə aylıq) nəzərdən keçirin. Siz təşəkkür olaraq reklamsız hesab əldə edəcəksiniz .

Daha çox məlumat: Sophie A. Rogers və digərləri, kortikal ansamblların iki istiqamətli modulyasiyası ilə əlaqəli Psilocybin ilə gücləndirilmiş qorxunun yox olması, Nature Neuroscience (2025). DOI: 10.1038/s41593-025-01964-9 .

Jurnal məlumatı: Nature Neuroscience 

© 2025 Science X Network