Andrew Zinin tərəfindən redaktə edilmişdir

 Redaktorların qeydləriQlobal miqyasda meşələrin qırılmasının əsas səbəbi kənd təsərrüfatının genişlənməsidir.

Ekspertlər çərşənbə axşamı bildiriblər ki, meşələrin qırılmasını dayandırmaq üçün qlobal öhdəliyə baxmayaraq, meşələrin qırılması “mənalı şəkildə azalmayıb”, lakin gələn ay Amazonda keçiriləcək BMT-nin iqlim sammiti dönüş nöqtəsi ola bilər.

Tədqiqatçıların və fəalların geniş qlobal koalisiyasının illik meşələrin qırılmasının qiymətləndirilməsinə əsasən keçən il dünya meşələrinin Şotlandiyadan daha böyük ərazisi ilk növbədə kənd təsərrüfatına yol açmaq üçün təmizləndi.

Tropik ilkin meşələr, xüsusən də karbonla zəngin və ekoloji cəhətdən müxtəlif mühitlər – 2024-cü ildə 6,7 milyon hektar (16,6 milyon akr) itirilərək ən çox zərər çəkdi.

Hesabatda həmçinin, əsasən ağac kəsmə, yol tikintisi və torpağı təmizləmək üçün yandırılan yanğınlar nəticəsində torpaq zədələnsə də, tamamilə məhv edilmədiyi üçün davamlı, lakin diqqətdən kənarda qalan meşə deqradasiyası səviyyəsi vurğulanır.

2021-ci ildə BMT-nin ÇNL sammitində 140-dan çox lider tərəfindən onilliyin sonuna qədər onu aradan qaldırmaq öhdəliyinə baxmayaraq, meşələrin qırılması nisbətləri inadla yüksək olaraq qalır.

Climate Focus analitik mərkəzinin eksperti və son qiymətləndirmənin həmmüəllifi Erin Matson jurnalistlərə bildirib ki, “meşələrin qırılması onilliyin əvvəlindən mənalı şəkildə azalmayıb və biz artıq yolun yarısındayıq”.

“Hər il biz bu səviyyəli meşələri itiririk.”

Hesabatda deyilir ki, 2024-cü ildə dünyada meşələrin qırılması 2030-cu il hədəfinə çatmaq üçün mümkün olan maksimum səviyyədən 3,1 milyon hektar artıqdır.

Qlobal miqyasda meşələrin qırılmasına son on ildə bütün meşə itkilərinin 85%-ni təşkil edən daimi kənd təsərrüfatının genişlənməsi səbəb olur.

“Lakin digər mühüm və böyüyən sürücü qızıl, kömür və bərpa olunan enerjiyə keçid üçün tələb olunan metallar və minerallar üçün mədən və hasilatdır” dedi Matson.

https://googleads.g.doubleclick.net/pagead/ads?gdpr=0&us_privacy=1—&gpp_sid=-1&client=ca-pub-0536483524803400&output=html&h=280&slotname=8188791252&adk=1751428779&adf=308666314&pi=t.ma~as.8188791252&w=540&fwrn=4&fwrnh=0&lmt=1760435229&rafmt=1&armr=3&format=540×280&url=https%3A%2F%2Fphys.org%2Fnews%2F2025-10-global-goal-deforestation-met-experts.html&fwr=0&rpe=1&resp_fmts=3&wgl=1&aieuf=1&uach=WyJXaW5kb3dzIiwiMTkuMC4wIiwieDg2IiwiIiwiMTQxLjAuNzM5MC43NiIsbnVsbCwwLG51bGwsIjY0IixbWyJHb29nbGUgQ2hyb21lIiwiMTQxLjAuNzM5MC43NiJdLFsiTm90P0FfQnJhbmQiLCI4LjAuMC4wIl0sWyJDaHJvbWl1bSIsIjE0MS4wLjczOTAuNzYiXV0sMF0.&abgtt=6&dt=1760435229351&bpp=1&bdt=42&idt=57&shv=r20251009&mjsv=m202510090101&ptt=9&saldr=aa&abxe=1&cookie=ID%3De2af2bea6b3e2e90%3AT%3D1735548424%3ART%3D1760435127%3AS%3DALNI_MZIaWdAh-lthHlhpkWN2g6ZC7xT8A&gpic=UID%3D00000f8412a58936%3AT%3D1735548424%3ART%3D1760435127%3AS%3DALNI_MaJ_6ILTTPz6uEc3lU2rNf9ZPgQbA&eo_id_str=ID%3D87e2ccb6da8adec8%3AT%3D1751372215%3ART%3D1760435127%3AS%3DAA-AfjZUvMhCDRLD_DCppu51g7Xx&prev_fmts=0x0&nras=1&correlator=1294497826669&frm=20&pv=1&rplot=4&u_tz=240&u_his=3&u_h=864&u_w=1536&u_ah=816&u_aw=1536&u_cd=24&u_sd=1.25&dmc=8&adx=395&ady=2182&biw=1521&bih=730&scr_x=0&scr_y=0&eid=31095209%2C31095218%2C95373013%2C95374044%2C95344789%2C95368093&oid=2&pvsid=777394396099176&tmod=2060673123&uas=0&nvt=1&ref=https%3A%2F%2Fphys.org%2F&fc=1920&brdim=0%2C0%2C0%2C0%2C1536%2C0%2C1536%2C816%2C1536%2C730&vis=1&rsz=%7C%7CpeEbr%7C&abl=CS&pfx=0&fu=128&bc=31&bz=1&td=1&tdf=2&psd=W251bGwsbnVsbCxudWxsLDNd&nt=1&ifi=2&uci=a!2&btvi=1&fsb=1&dtd=200

‘Meşə ÇNL’

Matson, BMT-nin illik iqlim konfransının Amazon bölgəsində ilk dəfə keçirildiyi gələn ay Braziliyada keçiriləcək COP30 sammitində səbəbin bərpa oluna biləcəyinə ehtiyatla optimist olduğunu söylədi.

“Bu, meşə ÇNL-dir. Məncə, orada çoxlu imkanlar var” dedi.

Braziliya prezidenti Luiz İnasio Lula da Silva, karbon qazının udulmasında meşələrin rolunu vurğulamaq üçün Amazona giriş qapısı olan Belemdə dünyanın ən mühüm iqlim müzakirələrinə ev sahibliyi etməyi seçdi.

COP30-da Braziliya yüksək tropik meşə örtüyü olan ölkələri (əsasən Asiya, Afrika və Latın Amerikasının inkişaf etməkdə olan ölkələri) ağacları kəsmək əvəzinə qoruyan ölkələri mükafatlandıran yeni innovativ fond işə salacaq.

Tropical Forests Forever Fund (TFFF) donor ölkələrdən 25 milyard dollara qədər və maliyyə bazarlarına sərmayə qoyulan özəl sektordan daha 100 milyard dollar cəlb etməyi hədəfləyir. Braziliya artıq 1 milyard dollar atıb.

“Bu təşəbbüsdə yeni olan… bu, miqyasdır, sadəlikdir, uzunmüddətli baxışdır və Qlobal Cənubun liderliyidir” dedi Climate and Company analitik mərkəzinin beynəlxalq portfel rəhbəri Elisabeth Hoch.

“Siyasi nöqteyi-nəzərdən bu təşəbbüs çox dəyərlidir, lakin o, hələ tam işə salınmaq üçün kifayət qədər yetkinlik mərhələsinə çatmayıb”, – cümə günü Fransa hökumətindəki mənbə bildirib.

Matson, COP30-da kursu düzəltmək və meşələr uğrunda mübarizəni yenidən qlobal gündəmə gətirmək üçün “siyasi cəsarət” lazım olduğunu söylədi.

“Meşələrin qırılmasının qlobal mənzərəsinə baxsaq, qaranlıqdır, lakin biz səhərə qədər qaranlıqda ola bilərik” dedi.

© 2025 AFP

Daha çox araşdırın

Ağaclar, hədəflər və trilyonlar: COP30-da gündəmdə nə var?