Ohayo Universitetinin Sosiologiya və Antropologiya Departamenti tərəfindən aparılan araşdırmalar Rumıniyada ən azı 1,95 milyon il əvvələ aid fosil yerində hominin aktivliyinə dair sübutlar tapıb. Bu kəşf Avropa homininlərinin məlum tarixini yarım milyon il geriyə itələyir və Qrăunceanu-nu hominin fəaliyyətinin təsdiqlənmiş ən qədim Avropa sübutu kimi müəyyənləşdirir.

Rumıniyadakı Tetoiu formasiyasının bir hissəsi olan Qrăunceanu, Son Villafranchian bioxronoloji zonasında (2,2-1,9 milyon milyon mil) yerləşir və meşə-çöl mühitinin göstəricisi olan müxtəlif fauna toplusu verdi.

Homininlərin Avrasiyaya ilk yayılmasının vaxtı çətin olmuşdur. Dmanisi, Gürcüstan (~1.85-1.77 milyon il əvvəl) fosil sübutları Afrikadan kənarda ən erkən mübahisəsiz hominin varlığını təmsil edir. Avropa və Asiyada litik və sümük modifikasiyaları ilə təcrid olunmuş ərazilər daha əvvəl, aralıq hominin fəaliyyətini göstərir. İndiyədək heç bir Avropa saytı 1,4 milyon il əvvələ aid hominin aktivliyini etibarlı şəkildə nümayiş etdirməmişdi.

Nature Communications -da dərc olunan “Avrasiyada Homininin varlığı ən azı 1,95 milyon il əvvəl” adlı araşdırmada tədqiqatçılar Rumıniyanın Olteş çayı vadisində yerləşən Qrăunceanu ərazisindən fauna qalıqlarını təhlil edərək, hominin kəsim üsullarını göstərən kəsik izlərini müəyyən ediblər.

Cəmi 4,524 nümunə səth dəyişiklikləri, məsələn, aşınma, köklərin aşındırılması və antropogen kəsik izləri üçün yoxlanılıb. Xətti işarələr 3D optik profilometriyadan istifadə etməklə makroskopik və kəmiyyətcə təhlil edilmişdir.

İyirmi sümükdə antropogen səth dəyişiklikləri, o cümlədən yeddi yüksək inamlı kəsiklə işarələnmiş nümunə nümayiş etdirildi. Bu işarələr heyvanların tibia və alt çənələrində tapılmışdır, onlar düz, eninə trayektoriyaları göstərirlər. Kəmiyyət təhlili onların kəsilmiş işarələr kimi təsnifatını təsdiqlədi, onları ətyeyən, tapdalayan və ya qazıntı zədələrindən fərqləndirdi.

https://googleads.g.doubleclick.net/pagead/ads?client=ca-pub-0536483524803400&output=html&h=188&slotname=8188791252&adk=1687169288&adf=4203178812&pi=t.ma~as.8188791252&w=750&abgtt=6&fwrn=4&lmt=1737608541&rafmt=11&format=750×188&url=https%3A%2F%2Fphys.org%2Fnews%2F2025-01-romanian-fossils-hominins-europe-years.html&wgl=1&uach=WyJXaW5kb3dzIiwiMTkuMC4wIiwieDg2IiwiIiwiMTMxLjAuNjc3OC4yNjciLG51bGwsMCxudWxsLCI2NCIsW1siR29vZ2xlIENocm9tZSIsIjEzMS4wLjY3NzguMjY3Il0sWyJDaHJvbWl1bSIsIjEzMS4wLjY3NzguMjY3Il0sWyJOb3RfQSBCcmFuZCIsIjI0LjAuMC4wIl1dLDBd&dt=1737608541318&bpp=1&bdt=69&idt=122&shv=r20250121&mjsv=m202501160401&ptt=9&saldr=aa&abxe=1&cookie=ID%3Df22668bce9793ae4%3AT%3D1735196613%3ART%3D1737608447%3AS%3DALNI_Mb4Xpwl1SO1AcvqroR6xccDm_sheQ&gpic=UID%3D00000f7c5320f40b%3AT%3D1735196613%3ART%3D1737608447%3AS%3DALNI_Mb1dz_DHiT2yDzXLMaB9CDkQl4XGg&eo_id_str=ID%3Dcdf7f2f01784f52d%3AT%3D1735196613%3ART%3D1737608447%3AS%3DAA-Afjb8kbeupLLyQ0QHQmZxpM4v&prev_fmts=0x0&nras=1&correlator=417971457374&frm=20&pv=1&rplot=4&u_tz=240&u_his=3&u_h=1080&u_w=1920&u_ah=1032&u_aw=1920&u_cd=24&u_sd=1&dmc=8&adx=447&ady=2466&biw=1903&bih=945&scr_x=0&scr_y=0&eid=31089910%2C31089904%2C95335245%2C95347432&oid=2&pvsid=2079949535841611&tmod=612237233&uas=0&nvt=1&ref=https%3A%2F%2Fphys.org%2F&fc=1920&brdim=0%2C0%2C0%2C0%2C1920%2C0%2C1920%2C1032%2C1920%2C945&vis=1&rsz=%7C%7CpeEbr%7C&abl=CS&pfx=0&fu=128&bc=31&bz=1&td=1&tdf=2&psd=W251bGwsbnVsbCxudWxsLDNd&nt=1&ifi=2&uci=a!2&btvi=1&fsb=1&dtd=125

Qrăunceanudan yeddi və yaxınlıqdakı iki dentin nümunəsi yüksək dəqiqlikli lazer ablasyonu U-Pb istifadə edərək tarixləndi. Metod 2,01 ± 0,20 ilə 1,87 ± 0,16 milyon il əvvəl, orta hesabla təxminən 1,95 milyon il olan fosillər üçün minimum çökmə yaşlarını verdi. Bu nəticələr əvvəlki fauna əsaslanan bioxronoloji təxminlərlə üst-üstə düşür və ərazini Avropada hominin fəaliyyətinin ən qədim məlum sübutu kimi müəyyən edir.

Mövsümi temperatur və yağıntı nümunələrinin yenidən qurulması üçün at molarındakı oksigen və karbon izotop nisbətləri təhlil edildi və bu, daha yüksək (müasir gündən) mövsümi yağıntıların olduğu mülayim meşəlik-çəmənlik mühitini təklif etdi. Dəvəquşu, panqolin və nəsli kəsilmiş Avropa meymunu da daxil olmaqla fauna qalıqları, ərazinin orta enlik mövqeyinə baxmayaraq, nisbətən mülayim qışları nəzərdə tutur.

Grăunceanu, Şərqi-Mərkəzi Avropada ən azı 1,95 milyon il əvvəl hominin fəaliyyətinin sübutunu təqdim edərək , onların bölgədə mövcud olma vaxtını geri itələyir və Avrasiyaya daha əvvəl yayılmalarını təklif edir. Bu dəlil homininlərin ilk dəfə Gürcüstanda yerləşdiyinə dair əvvəlki fərziyyəyə qarşı çıxır ki, bu da onların çox daha əvvəllər daha geniş mühitlərdən istifadə etdiklərini göstərir.

Panqolinlər və dəvəquşu kimi isti şəraitə uyğunlaşdırılmış faunanın mövcudluğu, güclü mövsümi yağıntılar üçün izotop dəlilləri ilə yanaşı, homininlərin şərtlərin daha əlverişli olduğu buzlaqlararası dövrlərdə dağılmış ola biləcəyini göstərir.

Mülayim və mövsümi mühitlərdən istifadə edə bilən bu cür qədim homininlərin tapılması Afrikadan bir çox uğurlu yayılma görmüş növlərin erkən ekoloji elastikliyini nümayiş etdirir.

Daha çox məlumat: Sabrina C. Curran et al, Homininin Avrasiyada ən azı 1,95 milyon il əvvəl mövcudluğu, Nature Communications (2025). DOI: 10.1038/s41467-025-56154-9

Jurnal məlumatı: Nature Communications 

© 2025 Science X Network