Tədqiqat göstərdi ki, məməlilərdəki rəqib genlər arasında təhlükəli “qarşılıqlı əlaqə” oyunu mayalanmış yumurtaların çoxunun niyə yeni həyatla nəticələnmədiyini izah etməyə kömək edə bilər.

Genom daxilində genlər ziddiyyət təşkil edə bilər, burada əks xromosomlar öz təkamül maraqlarına uyğun hərəkət edir. Kişi və qadın genləri arasındakı bu çəkişmə hamılıqla başa düşülsə də, qalibi müəyyən edən şeyin – və ya əgər varsa – uzun müddətdir sübuta yetirilməmişdir.

Bristol Universiteti və Exeter Universitetindən olan bioloqlar nümayiş etdirdilər ki, təhlükəli “qorxuculuq” oyunu cavab verə bilər, burada paylar getdikcə artır və ya ən cəsarətli oyun qalib gəlir, ya da qarşılıqlı özünü məhv edir. Sənəd Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences jurnalında dərc olunub .

Bristol Universitetinin biologiya elmləri üzrə müəllimi, aparıcı müəllif Dr. Patrick Kennedy dedi: “Bir çox məməlilərdə hər bir valideyndən gələn genlərin nəsillərin göstərdiyi xüsusiyyətlər üzərində döyüşə girdiyi məlumdur.

“Bizim tapıntılarımız göstərir ki, qalib genlər, Soyuq Müharibədən qalma hərbi strategiyaya bənzəyən, rəqibini geri çəkilməyə və təslim olmağa sövq edən anteni davam etdirən genlərdir. Amma hər iki gen bunu qırılma nöqtəsinə qədər çox uzağa apararsa, nəticədə məhv ola bilərlər.”

Tədqiqatçılar riskli danışıqlar zamanı genlərin tətbiq etdiyi strategiyaları araşdırmaq üçün təkamül nəzəriyyəsi və hesablama simulyasiyalarının birləşməsindən istifadə ediblər. Modellərində genlər kişi və ya qadın olmasından asılı olaraq münaqişəyə müxtəlif məbləğlər yatıra bilər. Onların tapıntıları göstərdi ki, hər iki tərəf çox sərmayə qoysa və nəticədə kənara aşsa, içində olduqları bədən ümumiyyətlə sağ qalmaya bilər.

https://googleads.g.doubleclick.net/pagead/ads?gdpr=0&us_privacy=1—&gpp_sid=-1&client=ca-pub-0536483524803400&output=html&h=280&slotname=8188791252&adk=1645945215&adf=4054963813&pi=t.ma~as.8188791252&w=750&abgtt=6&fwrn=4&fwrnh=0&lmt=1745488624&rafmt=1&armr=3&format=750×280&url=https%3A%2F%2Fphys.org%2Fnews%2F2025-04-brinkmanship-rival-genes-survival-unborn.html&fwr=0&rpe=1&resp_fmts=3&wgl=1&uach=WyJXaW5kb3dzIiwiMTkuMC4wIiwieDg2IiwiIiwiMTM1LjAuNzA0OS45NiIsbnVsbCwwLG51bGwsIjY0IixbWyJHb29nbGUgQ2hyb21lIiwiMTM1LjAuNzA0OS45NiJdLFsiTm90LUEuQnJhbmQiLCI4LjAuMC4wIl0sWyJDaHJvbWl1bSIsIjEzNS4wLjcwNDkuOTYiXV0sMF0.&dt=1745488620421&bpp=1&bdt=75&idt=196&shv=r20250423&mjsv=m202504210101&ptt=9&saldr=aa&abxe=1&cookie=ID%3Df22668bce9793ae4%3AT%3D1735196613%3ART%3D1745488382%3AS%3DALNI_Mb4Xpwl1SO1AcvqroR6xccDm_sheQ&gpic=UID%3D00000f7c5320f40b%3AT%3D1735196613%3ART%3D1745488382%3AS%3DALNI_Mb1dz_DHiT2yDzXLMaB9CDkQl4XGg&eo_id_str=ID%3Dcdf7f2f01784f52d%3AT%3D1735196613%3ART%3D1745488382%3AS%3DAA-Afjb8kbeupLLyQ0QHQmZxpM4v&prev_fmts=0x0&nras=1&correlator=2683008613300&frm=20&pv=1&rplot=4&u_tz=240&u_his=4&u_h=1080&u_w=1920&u_ah=1032&u_aw=1920&u_cd=24&u_sd=1&dmc=8&adx=448&ady=1918&biw=1905&bih=945&scr_x=0&scr_y=0&eid=95353451%2C95357878%2C31090357%2C95357716&oid=2&pvsid=5839245452354389&tmod=2041066918&uas=0&nvt=1&ref=https%3A%2F%2Fphys.org%2F&fc=1920&brdim=0%2C0%2C0%2C0%2C1920%2C0%2C1920%2C1032%2C1920%2C945&vis=1&rsz=%7Co%7CpeEbr%7C&abl=NS&pfx=0&fu=128&bc=31&bz=1&td=1&tdf=2&psd=W251bGwsbnVsbCxudWxsLDNd&nt=1&ifi=2&uci=a!2&btvi=1&fsb=1&dtd=4037

Onların dərc olunmuş nəzəriyyəsi göstərir ki, eqoist genlər arasında yüksək riskli oyunda qalib genlər, rəqiblərin əks təsirini dayandıraraq uçuruma yaxınlaşmağa hazır olan genlərdir.

Eyni genomdakı genlər kişidən və ya qadından gəlməsindən asılı olaraq fərqli hərəkət etdikdə, bioloqlar deyirlər ki, “genomik imprinting” var – rəqib xromosomların öz təkamül maraqlarına uyğun hərəkət edən prosesi. Münaqişələrin izlənməsi indi hamıya məlum olsa da, hansı tərəfin qalib gələcəyini proqnozlaşdırmaq alimləri çaşdırıb.

Doktor Kennedi belə izah etdi: “Dölün genomunda kişi genləri dölün daha acgöz olmasına çalışa bilər – dişidən daha çox resurs ələ keçirə bilər. Bu arada, dişi genlər müqavimət göstərməyə çalışır. Bioloqlar bu mübarizənin riskli olduğunu düşünürlər: hər bir xromosom dəsti nə qədər öz yoluna girirsə, fetusun böyüməsi və sağ qalma riski bir o qədər çox olar.”

“Kubadakı raket böhranından sonra, Nobel mükafatlı oyun nəzəriyyəçisi Tomas Şellinq, modelimizdə oynayan genetik qüvvələri də əks etdirən məşhur bir məcazilik metaforası yaratdı. Təsəvvür edin ki, iki alpinist bir-birinə bağlanıb mübahisə edirlər. Digərini təslim etmək üçün, hər bir alpinist hər iki alpinistin qırıntıya doğru yaxınlaşması riskini artıra bilər. uçurum.”

Exeter Universitetinin Heyvan Davranışı üzrə Tədqiqat Mərkəzinin baş müəllimi, aparıcı müəllif Dr. Andy Higginson əlavə etdi: “Nəticələrimiz bəzi təəccüblü nəticələrə malikdir. Erkən hamiləlik itkisi kimi inkişaf hadisələri, genlər arasında mübahisələrin məhsulu ola bilər ki, onlar təkamül edərək uçurumun kənarına çıxmışlar . döllənmiş yumurta heç vaxt ilk trimestrdən sonra inkişaf etmir.

“Bizim modelimiz Şellinqin alpinistlərinin təkcə Soyuq Müharibə nüvə təhlükələrində deyil, həm də genomun özündə olduğunu göstərir.”

Daha çox məlumat: Patrick Kennedy et al, Brinkmanship in intragenomic münaqişə, Proceedings of the Royal Society B: Biology Sciences (2025). DOI: 10.1098/rspb.2025.0488

Jurnal məlumatı: Royal Society B 

Bristol Universiteti tərəfindən təmin edilmişdir