Scientific Reports -da dərc olunan bir araşdırmada , Kral Botanika Bağlarının tədqiqatçıları, Afrika və Böyük Britaniyadakı tərəfdaşları ilə işləyən Kew, ağcaqanadların üstünlük verilən bitki qida mənbələrini məhdudlaşdırmaqla malyariya kimi yoluxucu xəstəliklərin ötürülməsini azaltmaq üçün mübarizədə kömək edə biləcək yeni bitki-ev sahibi identifikasiya metodunu təqdim edirlər.

RBG Kew-də Xüsusiyyət Müxtəlifliyi və Funksiyasının Prioritet Rəhbəri professor Phil Stevenson deyir: “Ağcaqanadlar planetin ən ölümcül heyvanlarındandır, çünki onlar malyariya da daxil olmaqla bir çox təhlükəli və öldürücü xəstəlikləri ötürürlər. Amma çoxlarını təəccübləndirən şey ağcaqanadların çox yüksək enerji tələbatına sahib olmasıdır ki, onlar yalnız qan tədarükü, ağcaqanad nektarı və ağcaqanad üçün faydalıdır. bolluq və xəstəliyin ötürülməsi.”

Tədqiqatlar göstərir ki, ağcaqanadlar müəyyən bitki növlərindən olan şəkərlə qidalanmağa üstünlük verirlər və bu bitkilərin xəstəliyə meyilli ərazidə bolluğu ağcaqanad populyasiyasının artmasına və infeksiya nisbətinin artmasına səbəb ola bilər. Öz növbəsində, elm adamları inanırlar ki, bu bitkilərin müəyyən edilməsi və landşaftdan çıxarılması xəstəliyin ötürülmə sürətini azaltmağa kömək edə bilər.

Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatına görə, malyariya və digər ağcaqanadlarla ötürülən xəstəliklər bütün dünyada yüz minlərlə insanın ölümünə səbəb olur və insan qanı ilə qidalanan parazit daşıyıcı dişi ağcaqanadlar səbəb olur. Bundan əlavə, yataq torları və sprey insektisidlərin mövcud müdaxilələri öz effektivliyini itirməyə başlayır.

Lazım olan şey, xəstəliyin yayılması zamanı ağcaqanadların populyasiyasını azaltmaq və onların yaşayış yerlərində şəkər mənbələrini dəyişdirmək üçün yeni yanaşmalar uğurlu bir müdaxilə ola bilər.

https://googleads.g.doubleclick.net/pagead/ads?gdpr=0&us_privacy=1—&gpp_sid=-1&client=ca-pub-0536483524803400&output=html&h=188&slotname=8188791252&adk=1687169288&adf=4054963813&pi=t.ma~as.8188791252&w=750&abgtt=6&fwrn=4&lmt=1741002434&rafmt=11&format=750×188&url=https%3A%2F%2Fphys.org%2Fnews%2F2025-02-sugary-secrets-nectar-mosquito-disease.html&wgl=1&uach=WyJXaW5kb3dzIiwiMTkuMC4wIiwieDg2IiwiIiwiMTMzLjAuNjk0My4xNDIiLG51bGwsMCxudWxsLCI2NCIsW1siTm90KEE6QnJhbmQiLCI5OS4wLjAuMCJdLFsiR29vZ2xlIENocm9tZSIsIjEzMy4wLjY5NDMuMTQyIl0sWyJDaHJvbWl1bSIsIjEzMy4wLjY5NDMuMTQyIl1dLDBd&dt=1741002431691&bpp=1&bdt=71&idt=299&shv=r20250226&mjsv=m202502270101&ptt=9&saldr=aa&abxe=1&cookie=ID%3Df22668bce9793ae4%3AT%3D1735196613%3ART%3D1741002123%3AS%3DALNI_Mb4Xpwl1SO1AcvqroR6xccDm_sheQ&gpic=UID%3D00000f7c5320f40b%3AT%3D1735196613%3ART%3D1741002123%3AS%3DALNI_Mb1dz_DHiT2yDzXLMaB9CDkQl4XGg&eo_id_str=ID%3Dcdf7f2f01784f52d%3AT%3D1735196613%3ART%3D1741002123%3AS%3DAA-Afjb8kbeupLLyQ0QHQmZxpM4v&prev_fmts=0x0&nras=1&correlator=277387769720&frm=20&pv=1&rplot=4&u_tz=240&u_his=3&u_h=1080&u_w=1920&u_ah=1032&u_aw=1920&u_cd=24&u_sd=1&dmc=8&adx=447&ady=2035&biw=1903&bih=945&scr_x=0&scr_y=0&eid=31090663%2C31090699%2C95344787%2C95354311%2C95354323%2C95354337%2C31090697%2C31090357%2C95350015%2C95353078%2C95353782&oid=2&pvsid=3099349996273881&tmod=1745937468&uas=0&nvt=1&ref=https%3A%2F%2Fphys.org%2F&fc=1920&brdim=0%2C0%2C0%2C0%2C1920%2C0%2C0%2C0%2C1920%2C945&vis=1&rsz=%7C%7CpeEbr%7C&abl=CS&pfx=0&fu=128&bc=31&bz=0&td=1&tdf=2&psd=W251bGwsbnVsbCxudWxsLDNd&nt=1&ifi=2&uci=a!2&btvi=1&fsb=1&dtd=2633

Kew Kral Nəbatat Bağlarının doktorluqdan sonrakı tədqiqatçısı Dr. Amanda Kuper deyir: “Ağcaqanadlarla ötürülən xəstəliklər dünyanın tropik bölgələrində ictimai səhiyyə orqanlarına meydan oxumaqda davam edir. Hal-hazırda ağcaqanadlarla ötürülən xəstəliklərlə mübarizə üçün istifadə edilən əsas üsullar, qapalı insektisid tətbiqi və yataq şəbəkələri ağcaqanadlar müqavimət yaratdıqca daha az təsirli olur.

“Beləliklə, ağcaqanadlarla ötürülən xəstəliklərlə mübarizə üçün bu yeni müdaxilələrə böyük ehtiyac var. Ümid edirik ki, bu iş yeni və effektiv müdaxilələrin tapılmasının başlanğıcı olacaq.”

Tədqiqatın müəllifləri malyariya yoluxmasının geniş yayıldığı ərazilərdə ağcaqanadların şəkər mənbəyi kimi istifadə etdiyi məlum olan bitkilərin nektar kimyasını təhlil ediblər. Daha sonra qidalandıqdan sonra səkkiz saatdan çox müddət ərzində ağcaqanadların içindəki nektardan unikal metabolitlər müəyyən edərək, onların hansı bitkilərlə ziyafət çəkdiklərini aşkar etdilər.

Bu, DNT ştrix-kodlaşdırması vasitəsilə (qəbul edilmiş bitki materialının DNT-sini təhlil etməklə) edilə bilsə də , kiçik nektar yeyən həşəratlardan kifayət qədər bitki DNT-sini çıxarmaq çətin ola bilər.

Bunun əvəzinə, Kew alimləri bitki şəkərlərinin müxtəlif mənbələrini ayırd etmək üçün istifadə edilə bilən unikal kimyəvi xarakter təmin edən nektar metabolitlərinə diqqət yetirdilər.

Tədqiqat üçün üç namizəd növ Qərbi Londondakı Kew Gardens-in Burkina Fasodakı Bobo-Dioulasso-da yetişdirilən bəzək bitkiləri kimi tanınan geniş yaşayış kolleksiyalarından seçildi. Bunlar sarı adaçayı (Lantana kamerası), gənəgərçək yağı bitkisi (Ricinus communis) və sarı oleander (Cascabela thevetia) idi ki, bunların hamısı tropiklərdə geniş yayılmışdır.

Gündəlik anlayışlar üçün Phys.org-a etibar edən 100.000-dən çox abunəçi ilə elm, texnologiya və kosmosda ən son yenilikləri kəşf edin . Pulsuz xəbər bülleteni üçün qeydiyyatdan keçin və mühüm nailiyyətlər, yeniliklər və tədqiqatlar haqqında gündəlik və ya həftəlik yeniləmələr əldə edin .Abunə ol

Kew komandası indi ümid edir ki, onların yeni yanaşması ağcaqanadlarla yoluxan xəstəliklərin geniş yayıldığı ərazilərdəki bitkiləri yoxlamaq, ağcaqanadların ekologiyasını və bitki üstünlüklərini anlamaqda və bəlkə də bu bitkiləri insanların evlərinin yaxınlığından çıxarmaqda, ağcaqanadların ümumi sayını azaltmaqda istifadə oluna bilər.

Professor Stivenson əlavə edir: “Bu işdə ağcaqanadların hansı çiçəkli bitkilərə üstünlük verdiyini müəyyən etmək üçün bir üsul inkişaf etdirdik ki, onları insanların evlərindən uzaqlaşdıraq və ağcaqanadların çoxluğunu və onların daşıdığı xəstəliklərin ötürülməsini azalda bilək.

“Düşünürük ki, bu, ağcaqanadla ötürülən digər mühüm xəstəliklərdə, o cümlədən Denge, Zika virusu və Qərbi Nil virusunda yoluxma dinamikasını anlamaq və təsir etmək üçün də istifadə edilə bilər.”

Bu cür tədqiqatlar mühüm əhəmiyyət kəsb edir, çünki yoluxucu tropik xəstəliklər hər il dünyada yüz milyonlarla insana təsir edir. Təkcə 2022-ci ildə Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST) təxminən 249 milyon insanın malyariyaya yoluxduğunu və 85 ölkədə 608,000 nəfərin öldüyünü təxmin edir.

Əsasən tropiklərdə rast gəlinən malyariya, ağcaqanadların daşıdığı Plasmodium parazitləri tərəfindən törədilir və ağcaqanad dişləməsindən qaçınmaqla və ya dərman vasitəsi ilə tamamilə qarşısını almaq olar.

Tədqiqat, bitkilər və onurğasızlar, xüsusən də arılar və digər tozlandırıcılar və kiçik həşəratlar kimi çiçəklərlə qidalanan həşəratlar arasındakı əlaqələri daha yaxşı başa düşməyi hədəfləyən Kew-də daha geniş iş proqramının bir hissəsidir. Tədqiqatçılar həmçinin nektar metabolitlərinin rolunu və onların heyvanlara necə təsir etdiyini başa düşməyə can atırlar.

Dr. Cooper əlavə edir, “Ağcaqanadlarla ötürülən xəstəliklərin təsirini azaltmağın yeganə yolu ağcaqanadların daşıyıcılarını hədəf almağın yeni yollarını tapmaqdır və məlum ev sahibi bitkilər vasitəsilə müdaxilələr bizə lazım olan həllər ola bilər.”

Daha çox məlumat: Amanda N. Cooper və digərləri, Ağcaqanad bitkisinin ev sahiblərinin qəbul edilən nektar ikincil metabolitlərindən müəyyən edilməsi, Elmi Hesabatlar (2025). DOI: 10.1038/s41598-025-88933-1

Jurnal məlumatı: Elmi Hesabatlar 

Royal Botanic Gardens, Kew tərəfindən təmin edilmişdir