Ev və evə gedən yol hər ikisi hündürdür, obyektin həyəti bataqlıqdır. Şəkil: USACE, Norfolk District/Patrick Bloodgood, fotoqraf

Tangier adasındakı Tangier şəhəri, Chesapeake Bay, 1967-ci ildən bəri orijinal yaşayış üçün əlverişli dağlıq ərazisinin 62% -ni itirdi, yeni bir araşdırma tapdı. Yaxın 15-30 il ərzində daha da azalacaq, yüzlərlə insan evsiz və gəlirsiz qalacaq. Tədqiqatçılar hesab edirlər ki, şəhərin tam qorunması və bərpası təxminən 250-350 milyon dollara başa gələcək. Tanjer hadisəsi iqlim böhranı səbəbindən dəniz səviyyəsinin davamlı qalxmasının və insanların yerdəyişməsinin nəticələrinin bariz nümunəsidir.

İqlim böhranının təsirlərini bütün dünyada görmək olar. Son yeddi il tarixdə ən isti il ​​olub və araşdırmalar göstərir ki, ekstremal hava hadisələri, həddindən artıq quraqlıq və qlobal dəniz səviyyəsinin qalxması kimi iqlim böhranı ilə bağlı dəyişikliklərin gələcək proqnozları əvvəllər düşünüldüyündən daha ciddidir.

Ən son IPCC Qiymətləndirmə Hesabatına görə, dəniz səviyyəsinin davamlı yüksəlməsi iqlim böhranının ən ciddi nəticələrindən biridir . Dəniz səviyyəsinin qalxması bitki və heyvanlar üçün yaşayış yerlərinin itirilməsinə, daha şiddətli qasırğa və tayfunlara və insanlar üçün yaşayış sahələrinin itirilməsinə səbəb olur. Nəhayət, dəniz səviyyəsinin qalxması insanları daha yüksək yerlərə köçməyə məcbur edəcək və iqlim dəyişikliyi qaçqınları yaradacaq.

İnsan tərəfindən dəniz səviyyəsinin qalxmasının nəticələrinin bariz nümunəsi Tangier adasında, Chesapeake Bay, ABŞ-da Tangier hadisəsidir. Tangier adası Chesapeake körfəzində qalan son məskunlaşmış adalardan biridir və ilk növbədə balıqçılıq icmasıdır. Qəsəbənin əhalisi 1900-cü illərin əvvəllərində 1100-dən çox sakindən 2020-ci ildə 436 nəfərə qədər azalıb və üç dağ silsiləsindən ibarətdir: Kanton, Main və Qərb.

Frontiers in Climate jurnalında dərc edilən yeni araşdırma, Tangierin yaşayış üçün yararlı olan dağlıq ərazisinin əhəmiyyətli bir hissəsini itirdiyini və növbəti 15-30 il ərzində bütün yaşayış üçün yararlı torpaqları itirməyə hazır olduğunu göstərdi. 

“Tədqiqatımız göstərir ki, dəniz səviyyəsinin qalxması artıq ABŞ-da kiçik bir şəhərə ciddi təsir göstərib. Tezliklə, Virciniyadakı son təcrid olunmuş balıqçılıq icmasının sakinləri olan bu amerikalılar iqlim dəyişikliyi qaçqınlarına çevriləcək və köçmək məcburiyyətində qalacaqlar “dedi, aparıcı müəllif David Schulte, DOD İqlim Fəaliyyət Qrupu, ABŞ.

Schulte tərəfindən 2015-ci ildə dərc edilmiş bir məqalədə, Tangier adasının 1850-ci ildən bəri dəniz səviyyəsinin nisbi yüksəlməsi və sahil eroziyasının birləşməsi səbəbindən ümumi quru kütləsinin 67% -ni itirdiyi müəyyən edilmişdir . Tədqiqatçılar, məqalənin dərcindən sonra dezinformasiyanın izləndiyini, Tangierin torpaq itkisinə yalnız sahil eroziyasının səbəb olduğunu iddia etdiklərini söylədi.

Hazırkı araşdırma, dəniz səviyyəsinin yüksəlməsinin Tangierə təsirlərini müəyyən etmək və ilk araşdırmadan sonra iqlim böhranı ilə bağlı dezinformasiyaya aydınlıq gətirmək üçün 2015-ci ilin sənədinin təqibidir.

►  Orijinal məqaləni oxuyun ►  Orijinal məqaləni yükləyin (pdf)

Bütün şəhəri köçürmək nə qədərdir?

Dəniz səviyyəsinin qalxmasının şəhərə təsirlərini müəyyən etmək üçün tədqiqatçılar yerli dəniz səviyyəsinin qalxması məlumatlarını təhlil etdilər və dağlıq ərazini bataqlıq əraziyə çevirmə nisbətini əhalinin azalması sürəti ilə müqayisə etdilər. 

Onlar müəyyən ediblər ki, 2019-cu ilə qədər şəhər 1967-ci ildən bəri yaşayış üçün yararlı olan dağlıq ərazisinin 62%-ni itirib. Nəticələr həmçinin göstərdi ki, dəniz səviyyəsinin nisbi yüksəlişi proqnozlaşdırıldığı kimi davam edərsə, hər silsilənin tam bataqlıq ərazilərinə çevrilmə ili olacaq. 2033 (Qərb silsiləsi), 2035 (Main Ridge) və 2050 (Kanton silsiləsi).

“Biz qeyd etdik ki, Chesapeake Bay bölgəsində yerli dəniz səviyyəsinin qalxması qlobal orta göstəricidən yüksəkdir və bu, qlobal orta templə oxşar tendensiya ilə sürətlənir. Yüksək yerlərin bataqlıq ərazilərə çevrilmə sürəti, dəniz səviyyəsinin yüksəlməsi kimi, ümumiyyətlə, sürətlənən bir tendensiya idi “deyə Schulte izah etdi.

Tədqiqatçılar həmçinin Tangierin köçürülməsinin nəyə başa gələcəyini və onu qorumaq və bərpa etmək üçün nəyə başa gələcəyini hesablayıblar. Hesablamalar kiçik sahil icmalarını dəniz səviyyəsinin qalxmasından xilas etmək üçün ABŞ federal hökumətinin oxşar səylərinə istinad edərək hazırlanıb.

Müəlliflər hesab edirlər ki, şəhərin tam qorunması və bərpası təxminən 250-350 milyon dollara başa gələcək. Bu hesablamaya daxil edilmiş zəruri tədbirlər, məsələn, adanın həssas sahilləri boyunca qoruyucu daşların tətbiqi və qazılmış qumdan istifadə edərək üç silsilənin üç metr qaldırılmasıdır. İstiridyə qayaları kimi təbii əsaslı həllər, hər hektar rif üçün əlavə 100-300.000 dollara başa gələ bilər.

İnsanların adadan qaçması qaçılmaz olduqda, 436 əhalisi olan bir şəhərin köçürülməsinin təxmini dəyəri 100-200 milyon dollar arasındadır. 

Dünya üçün oyanış zəngi

Müəlliflər, Tangier əhalisinin 2053-cü ilə qədər sıfıra çatacağını proqnozlaşdırırlar ki, bu da dağlıqdan bataqlığa çevrilmə nisbətinə paraleldir. Əhalinin azalması təkcə dəniz səviyyəsinin qalxması ilə əlaqələndirilə bilməsə də, şəhərin üzləşdiyi bir çox sosial problemlər, məsələn, yeni kommersiya və ya yaşayış üçün torpaqların olmaması bununla bağlıdır.

Nəhayət, iqlim böhranı hamıya təsir edəcək. Amerikalıların əksəriyyəti sahilyanı şəhərlərdə yaşayır və Tangier adası dəniz səviyyəsinin davamlı qalxmasının təsirləri və iqtisadi dəyəri üçün xəbərdarlıqdır. 

“Tədqiqatımız göstərir ki, ABŞ-da dəniz səviyyəsinin qalxmasının təsirləri artıq bəzi ərazilərdə şiddətlidir, hətta insanları köçməyə məcbur edir, əksər amerikalılar bunun baş verdiyini dərk etmirlər (əsasən dezinformasiyaya görə)” deyə Schulte yekunlaşdırıb.

“Məlumatlarımız və təhlillərimiz göstərir ki, Tangier adasının bütün dünyada bir çox digər sahil icmaları kimi, demək olar ki, vaxtı bitib.”