Arizona Universitetində aparılan bir araşdırma heyvanın bədən istiliyi ilə onun ot yeyən heyvana çevrilmə ehtimalı arasında təəccüblü əlaqəni aşkar edib. “Global Ecology and Biocoğrafiya” jurnalında dərc olunan araşdırma , quruda onurğalıların – amfibiyaların, quşların, sürünənlərin və məməlilərin də daxil olduğu tetrapodlar arasında bitki əsaslı pəhrizlərin təkamülü ilə bağlı təzə fikirlər təqdim edir. Tapıntılar elm adamlarının heyvanların pəhrizinin təkamülü ilə bağlı anlayışlarını yenidən formalaşdıra bilər.

1712 növdən alınan məlumatları təhlil edən tədqiqat ardıcıl bir nümunə tapdı: daha yüksək bədən istiliyinə malik heyvanların ot yeyən heyvanlara çevrilmə ehtimalı daha yüksəkdir. Bu əlaqə əsas quru onurğalı qruplarına aiddir.

Bədən istiliyi və bitki mənşəli heyvanlar arasındakı əlaqə bitki əsaslı pəhrizin yaratdığı unikal həzm problemləri ilə əlaqələndirilir , böyük tədqiqat müəllifi, A.B.B.-nin ekologiya və təkamül biologiyası professoru John Wiens dedi .

Bitki hüceyrə divarlarının əsas komponenti olan sellülozu parçalayan bağırsaq bakteriyalarını dəstəkləmək üçün daha yüksək bədən temperaturu lazım ola bilər. Wiens dedi ki , heyvanın bədən istiliyi və bağırsaq mikrobiomu arasındakı əlaqə müəyyən növlərin ot yeyən pəhrizləri qəbul etmək və saxlamaq üçün niyə daha yaxşı təchiz olunduğunu başa düşmək üçün əsas ola bilər.

Araşdırmanın aparıcı müəllifi Kristen Saban, “Bizi xüsusilə bədən istiliyi maraqlandırırdı, çünki bu, müxtəlif heyvan qrupları arasında pəhrizi müəyyən edə bilən ən geniş yayılmış və müqayisə edilə bilən amillərdən biridir” dedi. Şaban tədqiqata başlayanda ekologiya və təkamül biologiyası ixtisası üzrə A 2-ci kurs tələbəsi idi.

Tədqiqat qrupu pəhrizin təkamülünə təsir edə biləcək müxtəlif digər amilləri, o cümlədən bədən ölçüsü və gündüz və ya gecə fəaliyyət nümunələrini araşdıraraq geniş təhlillər apardı. Bədən istiliyi nəhayət, ot yeyən bir pəhrizin təkamülünü proqnozlaşdıran ən vacib amil kimi ortaya çıxdı.

https://googleads.g.doubleclick.net/pagead/ads?client=ca-pub-0536483524803400&output=html&h=135&slotname=8188791252&adk=2329133447&adf=1857921027&pi=t.ma~as.8188791252&w=540&abgtt=6&fwrn=4&lmt=1724103915&rafmt=11&format=540×135&url=https%3A%2F%2Fphys.org%2Fnews%2F2024-08-animals-higher-body-temperatures-evolve.html&wgl=1&uach=WyJXaW5kb3dzIiwiMTUuMC4wIiwieDg2IiwiIiwiMTI3LjAuNjUzMy4xMjAiLG51bGwsMCxudWxsLCI2NCIsW1siTm90KUE7QnJhbmQiLCI5OS4wLjAuMCJdLFsiR29vZ2xlIENocm9tZSIsIjEyNy4wLjY1MzMuMTIwIl0sWyJDaHJvbWl1bSIsIjEyNy4wLjY1MzMuMTIwIl1dLDBd&dt=1724103915207&bpp=1&bdt=166&idt=217&shv=r20240814&mjsv=m202408130101&ptt=9&saldr=aa&abxe=1&cookie=ID%3D6bf3eefe49031f83%3AT%3D1721367059%3ART%3D1724103522%3AS%3DALNI_MacAfAOJA8VyURIyKJCZKOtEk96_Q&eo_id_str=ID%3D253fe466b124068d%3AT%3D1721367059%3ART%3D1724103522%3AS%3DAA-Afja3CR3UFVWEVuVSmzApOeu3&prev_fmts=0x0&nras=1&correlator=7111057012640&frm=20&pv=1&rplot=4&u_tz=240&u_his=1&u_h=864&u_w=1536&u_ah=816&u_aw=1536&u_cd=24&u_sd=1.25&dmc=8&adx=395&ady=1865&biw=1519&bih=695&scr_x=0&scr_y=134&eid=44759876%2C44759927%2C44759837%2C42531705%2C95334525%2C95334830&oid=2&pvsid=3882244442381915&tmod=777168794&uas=0&nvt=2&ref=https%3A%2F%2Fphys.org%2Fsort%2Fdate%2Fall%2Fpage2.html&fc=1920&brdim=-1%2C-1%2C-1%2C-1%2C1536%2C0%2C1538%2C818%2C1536%2C695&vis=1&rsz=%7C%7CpeEbr%7C&abl=CS&pfx=0&fu=128&bc=31&bz=1&td=1&tdf=0&psd=W251bGwsbnVsbCwibGFiZWxfb25seV8xIiwxXQ..&nt=1&ifi=2&uci=a!2&btvi=1&fsb=1&dtd=223

“Bizim aşkar etdiyimiz o idi ki, bədən istiliyi bir qədər ot yeyən pəhrizin inkişafı üçün tələb olunur. Biz, həqiqətən də, yüksək bədən istiliyinə malik olmayan heç bir otyeyən heyvan görmədik. Tipik olaraq, bədən istiliyi Fahrenheitdən 86 dərəcədən çox idi” Şaban dedi.

Şaban dedi ki, bəzi əvvəlki tədqiqatlar ot yeyən pəhrizin heyvanlarda bədən istiliyinin təkamülünə necə təsir göstərə biləcəyini araşdırıb . Bu araşdırma, bitki mənşəli heyvanların təkamülünə hansı amillərin səbəb olduğunu tapmağa çalışaraq, əksinə baxdı.

Tədqiqatçılar əvvəlki onlarla araşdırmadan müvafiq məlumatları toplayıb və təhlillərini aparıblar. Tədqiqat həmçinin bitki mənşəli heyvanların təkamül qrafikinə də işıq salır. Wiens dedi ki, bu gün bitki yeyən heyvanların yayılması nəzərə alınmaqla gözləniləndən fərqli olaraq, bitki mənşəli heyvanlar nisbətən yeni bir pəhriz kimi görünür. Tetrapodlar əcdadlardan ətyeyəndirlər. Məsələn, kərtənkələlər pəhrizlərinin əhəmiyyətli bir hissəsi kimi ətdən istifadə edirdilər, iquanalar isə ot yeyən heyvanlara çevrildi. Onun sözlərinə görə, tetrapodların 350 milyon il yaşı olmasına baxmayaraq, hazırda mövcud olan ot yeyən qrupların hamısının yaşı 110 milyon ildən azdır.

Təxminən 110 milyon il əvvəl üstünlük təşkil edən və hazırda bütün bitki növlərinin təxminən 90%-ni təşkil edən çiçəkli bitkilərin – angiospermlərin yayılması ilə üst-üstə düşür. Bütövlükdə, tapıntılar gələcək tədqiqatlar üçün yeni yollar açır, xüsusən də ot yeyən dinozavrlar kimi köhnə ot yeyən nəsillərin müasir günə qədər davam etmədiyini nəzərə alsaq, Wiens dedi.

Tədqiqat onu da ortaya qoydu ki, bitki mənşəli təkamül baxımından qeyri-sabit xüsusiyyətdir. Tədqiqatçılar bitki mənşəli heyvanlardan ətyeyənliyə dönən növlərin çoxsaylı nümunələrini müşahidə etdilər. Wiens, məsələn, Latın Amerikasından gələn nəğmə siçanlarının ot yeyən əcdadlarından əsasən həşəratlarla qidalanmaq üçün təkamül etdiyini söylədi. Bu tərs çevrilmələr, ot bitkilərinin mənşəyi kimi ümumi idi. Şaban bildirib ki, bu qeyri-sabitliyin səbəbi hələ də məlum deyil.

“Bir dəfə təkamül etdikdən sonra o, çox uzun müddət qalmayacaq” dedi Wiens. “Ola bilsin ki, bu gün otyeyən olan bəzi qruplar yenidən heyvanlarla qidalanan növlər təkamül etsinlər.”

Ətraflı məlumat: Kristen E. Saban və digərləri, Tetrapodlarda Pəhriz Təkamülü və Bədən Temperaturu: Sərin Köhnə Ətyeyənlər və İsti Gənc Herbivorlar, Qlobal Ekologiya və Biocoğrafiya (2024). DOI: 10.1111/geb.13900

Jurnal məlumatı: Qlobal Ekologiya və Biocoğrafiya 

Arizona Universiteti tərəfindən təmin edilmişdir