Əgər gediş-gəlişiniz dolu metro vaqonlarını əhatə edirsə, çox güman ki, qulaqlıqlarınız oturacaq yoldaşınızınkindən xeyli fərqlidir. Fərdlərin dinləmə tərzini təhlil edən yeni bir araşdırma göstərir ki, şəhər həyatı insanları nəinki daha geniş səslərə məruz qoyur, həm də dinləyiciləri zövq baxımından yanlarında oturanlardan ayırır.

Kornell Universiteti, Parisdəki Deezer Araşdırmaları və Almaniyadakı Maks Plank İnstitutunun alimlərinin də daxil olduğu beynəlxalq komanda Fransa, Braziliya və Almaniyada 2,5 milyon istifadəçinin 250 milyon dinləmə jurnalını yoxladı və müəyyən etdi ki, metropolda yaşamaq bizim musiqi üfüqlərimizi genişləndirir və çalğı siyahılarımızı daha az oxşar edir. Onların “Şəhər Əhalilərində Mədəni Müxtəlifliyin Mexanizmləri” adlı araşdırması Nature Communications jurnalında dərc olunub .

İş Parisdəki Deezer Research ilə əməkdaşlıqda həyata keçirilib. Deezer 90 milyondan çox trekdən ibarət 187 ölkədə mövcud olan qlobal musiqi axını platformasıdır.

Həmmüəllif Nori Jacoby, İncəsənət və Elmlər Kollecində psixologiya kafedrasının dosenti və Emspir A Elmlər İnstitutunun qrup rəhbəri Nori Jacoby deyib: “Bu məqalə, milyonlarla istifadəçinin fərdi səviyyəli qarşılıqlı əlaqə məlumatlarına çıxış imkanı verən, akademiya və sənaye arasında nadir əməkdaşlığı təmsil etdiyi üçün xüsusilə xüsusidir .

Tədqiqat qrupu şəhər əhalisi arasında musiqi müxtəlifliyini iki yolla ölçdü. Əvvəlcə eyni ərazidə insanların ifa etdiyi mahnıların nə qədər oxşar (yaxud yox) olduğuna baxdılar. Hər üç ölkədə şəhər nə qədər böyük olarsa, insanların musiqi zövqləri qonşularından bir o qədər fərqlənirdi. Onlar böyük şəhərlərdə vahid, ortaq musiqi zövqünün daha az olduğunu tapdılar.

https://googleads.g.doubleclick.net/pagead/ads?gdpr=0&us_privacy=1—&gpp_sid=-1&client=ca-pub-0536483524803400&output=html&h=280&slotname=8188791252&adk=1645945215&adf=2612643799&pi=t.ma~as.8188791252&w=750&abgtt=6&fwrn=4&fwrnh=0&lmt=1749621446&rafmt=1&armr=3&format=750×280&url=https%3A%2F%2Fphys.org%2Fnews%2F2025-06-urban-musical.html&fwr=0&rpe=1&resp_fmts=3&wgl=1&uach=WyJXaW5kb3dzIiwiMTkuMC4wIiwieDg2IiwiIiwiMTM3LjAuNzE1MS4xMDMiLG51bGwsMCxudWxsLCI2NCIsW1siR29vZ2xlIENocm9tZSIsIjEzNy4wLjcxNTEuMTAzIl0sWyJDaHJvbWl1bSIsIjEzNy4wLjcxNTEuMTAzIl0sWyJOb3QvQSlCcmFuZCIsIjI0LjAuMC4wIl1dLDBd&dt=1749621445781&bpp=1&bdt=51&idt=98&shv=r20250609&mjsv=m202506100101&ptt=9&saldr=aa&abxe=1&cookie=ID%3Df22668bce9793ae4%3AT%3D1735196613%3ART%3D1749621305%3AS%3DALNI_Mb4Xpwl1SO1AcvqroR6xccDm_sheQ&gpic=UID%3D00000f7c5320f40b%3AT%3D1735196613%3ART%3D1749621305%3AS%3DALNI_Mb1dz_DHiT2yDzXLMaB9CDkQl4XGg&eo_id_str=ID%3Dcdf7f2f01784f52d%3AT%3D1735196613%3ART%3D1749621305%3AS%3DAA-Afjb8kbeupLLyQ0QHQmZxpM4v&prev_fmts=0x0&nras=1&correlator=5908472543513&frm=20&pv=1&rplot=4&u_tz=240&u_his=3&u_h=1080&u_w=1920&u_ah=1032&u_aw=1920&u_cd=24&u_sd=1&dmc=8&adx=448&ady=2592&biw=1905&bih=945&scr_x=0&scr_y=0&eid=95353386%2C95362655%2C31092936%2C95362794%2C95359266%2C95362807%2C95363071&oid=2&pvsid=4739296606184142&tmod=54008405&uas=0&nvt=1&ref=https%3A%2F%2Fphys.org%2Fpage2.html&fc=1920&brdim=0%2C0%2C0%2C0%2C1920%2C0%2C1920%2C1032%2C1920%2C945&vis=2&rsz=%7C%7CpeEbr%7C&abl=CS&pfx=0&fu=128&bc=31&bz=1&td=1&tdf=2&psd=W251bGwsbnVsbCxudWxsLDNd&nt=1&ifi=2&uci=a!2&btvi=1&fsb=1&dtd=290

“Məsələn, Paris sakini digər parislilərlə Ornedəki (Fransanın şimal-qərbindəki bir bölgə) dinləyicilərin qonşuları ilə etdiyindən daha az mahnı paylaşdı” dedi müxbir müəllif və Jacoby-nin doktorantı Harin Li.

Tədqiqatçılar həmçinin hər bir fərdin “dinləmə radiusunu” hesabladılar – təxminən onların janrlar və sənətçilər arasında nə qədər uzaqlaşdıqlarını. Onlar müəyyən ediblər ki, daha böyük şəhər ərazilərində yaşayan insanlar da öz şəxsi musiqi repertuarlarını genişləndirərək daha geniş çeşiddə musiqi dinləməyə meyllidirlər.

Tədqiqat həmçinin bu dinləmə radiusunun həyat boyu dəyişdiyini də müəyyən edib. Tədqiqatçılar dinləyiciləri yaşa görə sıralayanda onlar mükəmməl bir zəng əyrisi gördülər. Musiqi radiusu yeniyetmələrin ortalarından sürətlə genişlənir, 20-ci illərin sonunda ən geniş həddə çatır və sonra yavaş-yavaş, lakin şübhəsiz ki, orta yaşda və ondan kənarda daralır. Komanda, hətta avtomatik ifa treklərini və digər alqoritmik dürtmələri çıxardıqdan sonra belə, Fransa, Almaniya və Braziliyada eyni tərs-U modelini tapdı.

Linin fikrincə, iyirminci illər insanların adətən evdən çıxıb yeni insanlarla tanış olduğu, həmçinin vaxtının və kəşfiyyata marağın olduğu dövrdür. 30 yaşdan sonra məsuliyyətlər artır, boş vaxtlar daralır və kəşfiyyat illərimizdə qurulan çalğı siyahıları vərdiş halına gələ bilər.

Lakin araşdırma göstərir ki, əlli yaşlı insanlar hələ də əksər yeniyetmələrdən daha geniş gəzirlər. Ola bilsin ki, onlar sadəcə olaraq ən çox rezonans doğuran rəssamları və dövrləri əhatə etməyə başlayıblar.

Böyük şəhərlərin dinləmə vərdişlərindəki fərqi izah etmək üçün tədqiqatçılar yaş, gəlir və immiqrant payından tutmuş orta Facebook dostlarının sayına və yaxınlıqdakı musiqi məkanlarının sayına qədər hər şeyi əhatə edən hər bir şəhərin ətraflı demoqrafik portretini hazırladılar.

Bütün bu amilləri nəzərə alan hesablama modelləri vasitəsilə komanda şəhərlərdə demoqrafik qarışıqlığın xüsusilə ən böyük şəhərlərdə musiqi müxtəlifliyinə töhfə verdiyi qənaətinə gəldi, lakin bu, tam hekayə deyildi. Tədqiqatçılar dinləmə vərdişlərindəki fərqlərin qismən daha çox kənd yerlərində mədəni resursların olmaması ilə bağlı ola biləcəyini düşünürlər.

“Bu demoqrafik fərqlərə nəzarət etdikdən sonra belə, daha böyük şəhərlər hələ də daha çox musiqi müxtəlifliyini inkişaf etdirdi” dedi Jacoby. “Bu, şəhər qarşılıqlı əlaqəsi və təcrübənin özü ilə bağlı bir şey olduğunu göstərir.”

Daha çox məlumat: Harin Li və digərləri, Şəhər əhalisinin mədəni müxtəlifliyinin mexanizmləri, Nature Communications (2025). DOI: 10.1038/s41467-025-60538-2

Jurnal məlumatı: Nature Communications 

Cornell Universiteti tərəfindən təmin edilmişdir