Lund Universitetinin yeni araşdırması göstərir ki, üzvi əkinçiliyin faydalarının əvvəllər şərti olaraq becərilən torpaqlarda tam təsir göstərməsi üçün uzun müddət, bir neçə onilliklər lazımdır. Otuz ildən sonra becərilən məhsulun ətrafındakı bitki növlərinin zənginliyi adi təsərrüfatlarla müqayisədə üzvi təsərrüfatlarda iki dəfə artmışdır.

Məlumdur ki, üzvi əkinçilik biomüxtəlifliyə fayda gətirir və əkinçilikdən yaranan bəzi mənfi təsirləri azalda bilər. Bununla belə, daha az məlum olan, ənənəvi əkinçilikdən üzvi əkinçiliyə keçiddən sonra biomüxtəlifliyin bərpasının nə qədər vaxt aparacağı və bərpanın nə qədər əhəmiyyətli olacağıdır.

Cavab axtarmaq üçün Lund Universitetindən bir araşdırma qrupu İsveçin cənubunda, 30 fərqli fermada 88 fərqli sahəni araşdırdı. Nəticələr göstərir ki, otuz illik üzvi əkinçilikdən sonra ekoloji təmiz təsərrüfatların tarlalarında əkinə yararlı bitki növlərinin sayı orta hesabla 15-dən 35-ə qədər iki dəfədən çox artmışdır.

Tədqiqat Journal of Applied Ecology jurnalında dərc olunub .

” Bitki növlərinin sayının kəskin artması bizi təəccübləndirdi . Otuz ildən sonra biz bunu gözləmirdik və görünür, artmağa davam edə bilər”, – tədqiqata rəhbərlik edən Lund Universitetinin tədqiqatçısı Romain Carrie deyir.

Tədqiqatçıların fikrincə, bərpa üçün bu qədər uzun müddət tələb olundu və biomüxtəlifliyin yaxşılaşdırılması bir neçə onilliklər ərzində tədricən davam etdi, bu, üzvi əkinçiliyin faydalarını qiymətləndirərkən nəzərə alınmalı olan bir şeydir.

https://googleads.g.doubleclick.net/pagead/ads?gdpr=0&us_privacy=1—&gpp_sid=-1&client=ca-pub-0536483524803400&output=html&h=188&slotname=8188791252&adk=1687169288&adf=1857921027&pi=t.ma~as.8188791252&w=750&abgtt=6&fwrn=4&lmt=1725353676&rafmt=11&format=750×188&url=https%3A%2F%2Fphys.org%2Fnews%2F2024-09-farms-diversity.html&wgl=1&uach=WyJXaW5kb3dzIiwiNy4wLjAiLCJ4ODYiLCIiLCIxMjguMC42NjEzLjExNCIsbnVsbCwwLG51bGwsIjY0IixbWyJDaHJvbWl1bSIsIjEyOC4wLjY2MTMuMTE0Il0sWyJOb3Q7QT1CcmFuZCIsIjI0LjAuMC4wIl0sWyJHb29nbGUgQ2hyb21lIiwiMTI4LjAuNjYxMy4xMTQiXV0sMF0.&dt=1725353386776&bpp=1&bdt=1903&idt=657&shv=r20240828&mjsv=m202408280101&ptt=9&saldr=aa&abxe=1&cookie=ID%3D115dd7ab24f29971%3AT%3D1725350355%3ART%3D1725353517%3AS%3DALNI_Mb4HUkunVQ4SLlcQFYwSX7YcUGezQ&gpic=UID%3D00000ed2d67470b8%3AT%3D1725350355%3ART%3D1725350355%3AS%3DALNI_MaKBGicQZ1HLvpmn0jztfJx7BMFQA&eo_id_str=ID%3D938f1cb1871ca15e%3AT%3D1725350355%3ART%3D1725353517%3AS%3DAA-AfjaB5rAggLz7wStGWiH6QCPm&prev_fmts=0x0&nras=1&correlator=668163586325&frm=20&pv=1&rplot=4&u_tz=240&u_his=1&u_h=1080&u_w=1920&u_ah=1040&u_aw=1920&u_cd=24&u_sd=1&dmc=4&adx=447&ady=1873&biw=1903&bih=919&scr_x=0&scr_y=0&eid=44759876%2C44759927%2C44759842%2C31086546%2C31086547%2C31086551%2C31086639%2C44795921%2C95338229%2C95341534%2C95341664%2C95340844%2C95341515%2C95341519&oid=2&pvsid=690245684224355&tmod=994287644&uas=0&nvt=1&ref=https%3A%2F%2Fphys.org%2Fsort%2Fdate%2F1d%2F&fc=1920&brdim=0%2C0%2C0%2C0%2C1920%2C0%2C0%2C0%2C1920%2C919&vis=1&rsz=%7C%7CpeEbr%7C&abl=CS&pfx=0&fu=128&bc=31&bz=0&td=1&tdf=2&psd=W251bGwsbnVsbCxudWxsLDNd&nt=1&ifi=4&uci=a!4&btvi=1&fsb=1&dtd=M

“Əgər üzvi əkinçiliyin biomüxtəliflik üçün tam potensialına çatana qədər bir müddət keçsəydi, biz üzvi üsulların indiyə qədər verdiyi faydaları lazımınca qiymətləndirməmiş olarıq. Nəticələrimiz göstərir ki, faydanı qiymətləndirməmək üçün keçiddən sonra müəyyən gecikmə nəzərə alınmalıdır. ətraf mühitə,” Carrie deyir.

Onun fikrincə, fermerlər üçün maliyyə dəstəyi layihələndirilərkən zaman aspekti də nəzərə alınmalıdır ki, onlar əkin sahələrinin müxtəlifliyindən asılı olan məhsuldarlığı artıran ekosistem xidmətlərinin qurulması zamanı keçid mərhələsində dəstəklənsinlər.

Tədqiqat zamanı məlum oldu ki, herbisidlərə həssas olan bitkilərin adi əkinçilikdən keçdikdən sonra taxıl sahələrində əmələ gəlməsi daha uzun çəkdi.

“Bu o demək ola bilər ki, hətta fermerlər fermada istifadə etməyi dayandırdıqdan sonra da herbisidlərin uzunmüddətli təsiri var və ya bu bitkilər üzvi hala gələndə fermanı kolonizasiya etmək üçün vaxt lazımdır” dedi Carrie.

Eyni zamanda, orqanik əkinçilikdə zamanla bitki cəmiyyətinin bərpasına ən çox töhfə verən, herbisidlərə ən çox həssas olan növlər idi.

Yenidən kolonizasiyaya təsir edən digər amillər müxtəlif tarla bitkilərinin səpələnmə qabiliyyəti və onların həşəratların tozlanmasından asılılığı idi. Daha çox tozlanma asılılığı daha uzun rekolonizasiya müddəti demək idi. Tədqiqatçılar araşdırmanı yekunlaşdıraraq, üzvi əkinçiliyə keçiddən sonra bərpa müddətini qısaltmaq üçün herbisidlərin istifadəsini azaltmaq və adi kənd təsərrüfatında tozlandırıcılar üçün şəraiti yaxşılaşdırmaq vacibdir.

“Ümid edirik ki, siyasətçilər əldə olunan nəticələri nəzərə alacaqlar və biz biomüxtəlifliyi qorumaq üçün üzvi əkinçiliyə keçidi stimullaşdırmaq üçün yeni siyasət alətlərinə ilham verə bilərik” dedi Carrie.

Digər tədqiqatçılar tərəfindən edilən əvvəlki bir araşdırma , üzvi əkinçiliyə çevrildikdən sonra daha tez kolonizasiya olduğunu göstərdi . Lakin o zaman onlar sahələrin özlərini deyil, fərqli dinamikası olan sahə kənarlarını öyrəndilər.

Başqa bir araşdırma, konversiyadan sonra biomüxtəlifliyin daha az geniş artım göstərdiyini göstərdi, lakin bu, dönüşümdən sonra eyni vaxt aralığını əhatə etmədi.

Daha çox məlumat: Romain Carrié və digərləri, Kənd təsərrüfatı daxilolmalarına həssaslıq və səpələnmə məhdudiyyəti, üzvi əkinçiliyə keçiddən sonra əkin bitkilərinin zamana reaksiyasını müəyyən edir, Tətbiqi Ekologiya Jurnalı (2024). DOI: 10.1111/1365-2664.14650

Jurnal məlumatı: Journal of Applied Ecology 

Lund Universiteti tərəfindən təmin edilmişdir