Təxminən 50 ildir ki, NASA-nın Voyager 1 missiyası dərin kosmosun edə biləcəyi kiçik mühərrik adı uğrunda mübarizə aparır. 1977-ci ildə əkiz Voyager 2 ilə birlikdə orbitə buraxılan kosmik gəmi hazırda Yerdən 15 milyard mil uzaqlıqda uçur.

Günəş sistemi ilə səyahət edərkən , Voyager kosmik gəmisi Yerə geri dönən Yupiter və Saturn, daha sonra Uran və Neptun və onların peyklərinin heyrətamiz görüntülərini göndərdi. Voyager 1-in ən məşhur kadrı, məşhur astronom Karl Saqanın 1990-cı ildə 6 milyard mil uzaqlıqdan çəkilmiş Yerin tənha təsviri olan “solğun mavi nöqtə” adlandırdığı şey ola bilər.

Lakin Voyager 1-in treki artıq sona yaxınlaşa bilər. Dekabr ayından bəri, əksər avtomobillərdən daha az çəkisi olan kosmik gəmi Yerə yenidən mənasız mesajlar göndərir və mühəndislər problemi həll etmək üçün mübarizə aparırlar. Voyager 2 hələ də işlək vəziyyətdədir.

Fran Bagenal, CU Boulderdəki Atmosfer və Kosmos Fizikası Laboratoriyasının (LASP) planetşünas alimidir. O, 1970-ci illərin sonlarında yay tələbə işi zamanı Voyager missiyası üzərində işləməyə başladı və o vaxtdan bəri iki kosmik gəmini yaxından izlədi.

Voyager 1-i qeyd etmək üçün Bagenal missiyanın mirasını və yenidən hansı planeti ziyarət etmək istədiyini düşünür.

Bir çoxları kosmik gəminin bu qədər uzun müddət davam etməsindən heyran qalır. Razısan?

Voyager 1-in kompüteri 1970-ci illərdə yığılıb və ətrafda hələ də bu hesablama dillərindən istifadə edən çox az adam var. Rabitə sürəti saniyədə 40 bitdir. Meqabit deyil. Kilobit deyil. Saniyədə qırx bit. Üstəlik, gediş-gəliş əlaqə müddəti 45 saatdır. Təəccüblüdür ki, onlar hələ də onunla ünsiyyətdə olurlar.

https://googleads.g.doubleclick.net/pagead/ads?gdpr=0&us_privacy=1—&gpp_sid=-1&client=ca-pub-0536483524803400&output=html&h=135&slotname=8188791252&adk=2329133447&adf=780081655&pi=t.ma~as.8188791252&w=540&fwrn=4&lmt=1711911169&rafmt=11&format=540×135&url=https%3A%2F%2Fphys.org%2Fnews%2F2024-03-voyager-mission-planetary-scientist-legacy.html&wgl=1&uach=WyJXaW5kb3dzIiwiMTAuMC4wIiwieDg2IiwiIiwiMTIzLjAuNjMxMi44NiIsbnVsbCwwLG51bGwsIjY0IixbWyJHb29nbGUgQ2hyb21lIiwiMTIzLjAuNjMxMi44NiJdLFsiTm90OkEtQnJhbmQiLCI4LjAuMC4wIl0sWyJDaHJvbWl1bSIsIjEyMy4wLjYzMTIuODYiXV0sMF0.&dt=1711911140332&bpp=2&bdt=571&idt=710&shv=r20240327&mjsv=m202403250101&ptt=9&saldr=aa&abxe=1&cookie=ID%3D5d346f5e5cc96c83%3AT%3D1711816817%3ART%3D1711910907%3AS%3DALNI_MZdbuKX3JkLTYIASzwYTqXQsnfO5g&gpic=UID%3D00000d8601a1b778%3AT%3D1711816817%3ART%3D1711910907%3AS%3DALNI_MaQelh7liNnsBkMosJkThXBNbKuJw&eo_id_str=ID%3D3c61c6284063652a%3AT%3D1711816817%3ART%3D1711910907%3AS%3DAA-AfjZTZ5YTcMfFebI4RXZlGycf&prev_fmts=0x0&nras=1&correlator=5034578953699&frm=20&pv=1&ga_vid=1802142616.1711809852&ga_sid=1711911141&ga_hid=1772694935&ga_fc=1&rplot=4&u_tz=240&u_his=1&u_h=900&u_w=1440&u_ah=860&u_aw=1440&u_cd=24&u_sd=1&dmc=8&adx=347&ady=2079&biw=1423&bih=739&scr_x=0&scr_y=0&eid=44759875%2C44759926%2C44759842%2C31082198%2C44798934%2C95322195%2C95321867%2C95328825%2C31078663%2C31078665%2C31078668%2C31078670&oid=2&pvsid=3196845526735364&tmod=751381899&uas=0&nvt=3&ref=https%3A%2F%2Fphys.org%2Fweekly-news%2Fpage2.html&fc=1920&brdim=0%2C0%2C0%2C0%2C1440%2C0%2C1440%2C860%2C1440%2C739&vis=1&rsz=%7C%7CpeEbr%7C&abl=CS&pfx=0&fu=128&bc=31&bz=1&td=1&psd=W251bGwsbnVsbCwibGFiZWxfb25seV80IiwxXQ..&nt=1&ifi=2&uci=a!2&btvi=1&fsb=1&dtd=29238

Missiyanın ilk günlərində Voyager üzərində işləmək necə idi?

Əvvəlcə kompüter perfokartlarından istifadə edirdik. Məlumatlar maqnit lentlərində idi və biz kağız çarxlarında xətləri çap edərdik. Çox primitiv idi.

Ancaq planet-planet, hər uçuşla texnologiya daha da təkmilləşdi. 1989-cu ildə Neptuna çatanda biz elmimizi daha səmərəli kompüterlərdə edirdik və NASA öz nəticələrini internetin ilkin versiyası vasitəsilə canlı olaraq bütün dünyaya təqdim etdi.

Bir düşünün – 12 il ərzində perfokartlardan internetə keçin.

Voyager kosmik gəmisi günəş sistemi haqqında anlayışımızı necə formalaşdırdı?

Əvvəla, şəkillər insanı valeh etdi. Onlar dörd qaz nəhəngi planetinin və onların peyklərinin ilk yüksək keyfiyyətli, yaxından çəkilmiş şəkilləri idi. Səyahətçilər bir planetdən digərinə keçərək və onları müqayisə edərək düşüncəmizdə həqiqətən inqilab etdi.

Məsələn, Yupiter və Saturnun ammonyak ağ və narıncı buludları güclü küləklər tərəfindən şiddətlə süpürüldü, Uran və Neptunun daha mülayim hava sistemləri isə atmosfer metanı tərəfindən gizləndi və mavi rəngə boyandı. Lakin ən dramatik kəşflər Yupiterin kraterli Kalisto və vulkanik İo-dan tutmuş Saturnun buludlu Titanına, Neptunun peyki olan Tritonda püskürən şleyflərə qədər müxtəlif peyklərin çoxsaylı fərqli dünyaları idi.

Yupiter və Saturn sistemləri o vaxtdan bəri orbit missiyaları – Yupiterdə Qalileo və Juno, Saturnda Cassini tərəfindən daha ətraflı şəkildə tədqiq edilmişdir.

Voyager 2 Uran və Neptunu ziyarət edən yeganə kosmik gəmidir. Bizə qayıtmaq lazımdırmı?

Mənim səsim Urana qayıtmaqdır – günəş sistemimizdə yan tərəfə əyilmiş yeganə planet.

Voyagerdən əvvəl Uranın maqnit sahəsinin olub-olmadığını bilmirdik. Biz gəldiyimiz zaman Uranın planetin fırlanması ilə bağlı ciddi şəkildə əyilmiş maqnit sahəsinin olduğunu gördük. Bu qəribə bir maqnit sahəsidir.

Yupiter, Saturn və Neptun içəridən çoxlu istilik yayır. Onlar infraqırmızı şüada parlayır, günəşdən aldıqları enerjidən iki yarım dəfə çox enerji yayırlar. Bu şeylər istidir.

Uran eyni deyil. Bu daxili istilik mənbəyi yoxdur. Beləliklə, bəlkə, bəlkə də, milyardlarla il əvvəl Günəş sisteminin formalaşmasının sonunda hansısa böyük cisim Uranı vurdu, onu yan tərəfə çevirdi, onu qarışdırdı və istiliyi dağıtdı. Bəlkə də bu, qeyri-müntəzəm maqnit sahəsinə səbəb oldu .

Bunlar Voyager tərəfindən 30 il əvvəl qaldırılan suallardır. İndi geri qayıtmalıyıq.

Mədəni baxımdan, Voyager 1-in ən davamlı təsiri “solğun mavi nöqtə” ola bilər. Niyə?

Karl Saqana böyük hörmətim var. Mən onunla 16 yaşım olanda, İngiltərədə orta məktəb şagirdi olanda tanış oldum və əlini sıxdım.

O, Voyacer şəklini göstərərək dedi: “Budur, biz Günəş sistemindən ayrılırıq. Biz geriyə baxırıq və bu solğun mavi nöqtə var. Bu, bizik. Bu, bizim bütün dostlarımızdır. Bütün qohumlarımızdır. Bu, haradadır. yaşayırıq və ölürük”.

Bu, yenicə deməyə başladığımız vaxt idi: “Bir dəqiqə gözləyin. Biz Yer planetimizə nə edirik?” O, insanların Yer kürəsinə nə etdikləri haqqında düşünmək üçün bu ehtiyacı oyadırdı və ya gücləndirirdi. Bu, həm də kosmosu araşdırmağa niyə getməli olduğumuzu xatırladır: harada olduğumuzu və günəş sisteminə necə uyğunlaşdığımızı düşünmək.

Voyager 1-in missiyasının sona çatması ilə bağlı özünüzü necə hiss edirsiniz?

Bu heyranedicidir. Heç kim bu qədər uzağa gedəcəklərini düşünmürdü. Ancaq bir neçə alət işləməklə, biz nə qədər davam edə bilərik? Düşünürəm ki, tezliklə “Doğru, çox yaxşı. Fövqəladə iş. Yaxşı iş” deməyin vaxtı olacaq.

Boulderdəki Kolorado Universiteti tərəfindən təmin edilmişdir