Astrofizika Mərkəzindən astronomların daxil olduğu beynəlxalq komanda | Harvard & Smithsonian (CfA) ulduzunun ətrafında Saturndan daha uzaqda yerləşən Yerdən təxminən iki dəfə böyük olan bir planetin kəşf edildiyini açıqladı.

Bu nəticələr planetar sistemlərin günəş sistemimizdən necə fərqlənə biləcəyinin başqa bir nümunəsidir.

CfA Təqaüdçüsü Weicheng Zang, “Biz “super-Yer” tapdıq – bu, bizim ana planetimizdən daha böyük, lakin Neptundan daha kiçikdir – bir yerdə əvvəllər Yerdən minlərlə və ya yüzlərlə dəfə daha kütləsi olan planetlərin tapıldığı yerdə tapdıq” dedi. O, Science jurnalının son sayında bu nəticələri təsvir edən məqalənin aparıcı müəllifidir .

Bu yeni, daha uzaqda yerləşən super Yer kürəsinin kəşfi daha da əhəmiyyətlidir, çünki bu, daha geniş tədqiqatın bir hissəsidir. Bir çox planetlərin kütlələrini onlara ev sahibliyi edən ulduzlara nisbətən ölçməklə, komanda Süd Yolu boyunca planetlərin populyasiyaları haqqında yeni məlumatlar kəşf etdi.

Bu tədqiqatda uzaq obyektlərdən gələn işığın planet kimi müdaxilə edən bir cisim tərəfindən gücləndirilməsi effekti olan mikrolinzadan istifadə edilmişdir. Mikrolinzinq, böyük məsafələrdə – təxminən Yer və Saturnun orbitləri arasında – ev sahibi ulduzlardan planetləri tapmaqda xüsusilə təsirlidir. Öz növünün ən böyük tədqiqatı olan bu işdə təxminən üç dəfə daha çox planet var və mikrolinzinq texnikasından istifadə edərək tapılan əvvəlki planet nümunələrindən təxminən səkkiz dəfə kiçik olan planetləri əhatə edir.

Tədqiqatçılar Koreya Mikrolensinq Teleskop Şəbəkəsinin (KMTNet) məlumatlarından istifadə ediblər. Bu şəbəkə Çili, Cənubi Afrika və Avstraliyadakı üç teleskopdan ibarətdir ki, bu da gecə səmasını fasiləsiz izləməyə imkan verir.

https://googleads.g.doubleclick.net/pagead/ads?client=ca-pub-0536483524803400&output=html&h=280&slotname=8188791252&adk=1645945215&adf=4054963813&pi=t.ma~as.8188791252&w=750&abgtt=6&fwrn=4&fwrnh=0&lmt=1745568277&rafmt=1&armr=3&format=750×280&url=https%3A%2F%2Fphys.org%2Fnews%2F2025-04-super-earths-common-solar.html&fwr=0&rpe=1&resp_fmts=3&wgl=1&uach=WyJXaW5kb3dzIiwiMTkuMC4wIiwieDg2IiwiIiwiMTM1LjAuNzA0OS4xMTUiLG51bGwsMCxudWxsLCI2NCIsW1siR29vZ2xlIENocm9tZSIsIjEzNS4wLjcwNDkuMTE1Il0sWyJOb3QtQS5CcmFuZCIsIjguMC4wLjAiXSxbIkNocm9taXVtIiwiMTM1LjAuNzA0OS4xMTUiXV0sMF0.&dt=1745568277069&bpp=1&bdt=92&idt=166&shv=r20250423&mjsv=m202504210101&ptt=9&saldr=aa&abxe=1&cookie=ID%3Df22668bce9793ae4%3AT%3D1735196613%3ART%3D1745568018%3AS%3DALNI_Mb4Xpwl1SO1AcvqroR6xccDm_sheQ&gpic=UID%3D00000f7c5320f40b%3AT%3D1735196613%3ART%3D1745568018%3AS%3DALNI_Mb1dz_DHiT2yDzXLMaB9CDkQl4XGg&eo_id_str=ID%3Dcdf7f2f01784f52d%3AT%3D1735196613%3ART%3D1745568018%3AS%3DAA-Afjb8kbeupLLyQ0QHQmZxpM4v&prev_fmts=0x0&nras=1&correlator=5727334472510&rume=1&frm=20&pv=1&rplot=4&u_tz=240&u_his=4&u_h=1080&u_w=1920&u_ah=1032&u_aw=1920&u_cd=24&u_sd=1&dmc=8&adx=448&ady=1912&biw=1905&bih=945&scr_x=0&scr_y=0&eid=31091982%2C42531706%2C95353451%2C95354562%2C95354565%2C95357877%2C95359115%2C31090357%2C31061691%2C31061693&oid=2&pvsid=4276763460962627&tmod=862928922&uas=0&nvt=1&ref=https%3A%2F%2Fphys.org%2F&fc=1920&brdim=0%2C0%2C0%2C0%2C1920%2C0%2C1920%2C1032%2C1920%2C945&vis=1&rsz=%7C%7CpeEbr%7C&abl=CS&pfx=0&fu=128&bc=31&bz=1&td=1&tdf=2&psd=W251bGwsbnVsbCxudWxsLDNd&nt=1&ifi=2&uci=a!2&btvi=1&fsb=1&dtd=172

Çinin Tsinghua Universiteti və Westlake Universitetinin professoru Şude Mao, “Mövcud məlumatlar soyuq planetlərin necə əmələ gəldiyinə dair ipucu verdi” dedi. “Növbəti bir neçə il ərzində nümunə dörd amil daha böyük olacaq və beləliklə, biz bu planetlərin necə formalaşdığını və inkişaf etdiyini KMTNet məlumatları ilə daha ciddi şəkildə məhdudlaşdıra bilərik.”

Günəş sistemimiz dörd kiçik, qayalı, daxili planetdən (Merkuri, Venera, Yer və Mars) və dörd böyük, qaz halında olan xarici planetdən (Yupiter, Saturn, Uran və Neptun) ibarətdir. Digər üsullardan, yəni Kepler və TESS kimi teleskoplardan tranzit planetlərdən istifadə etməklə bu günə qədər aparılan ekzoplanetlər və radial sürət axtarışları göstərdi ki, digər sistemlər Yerin orbitlərində müxtəlif kiçik, orta və böyük planetləri ehtiva edə bilər.

CfA-nın rəhbərlik etdiyi komandanın son işi göstərir ki, bu cür super-Yer planetləri digər günəş sistemlərinin xarici bölgələrində də yaygındır.

A-nın bir hissəsi olan Smithsonian Astrofizika Rəsədxanasının həmmüəllifi Cennifer Yee, “Yerdən bir qədər böyük olan planetlərdən Yupiterin ölçüsünə qədər və ondan kənarda olan planet əhalisinin bu ölçülməsi bizə göstərir ki, Yer orbitindən kənar orbitlərdə olan planetlər və xüsusilə super Yerlər qalaktikada boldur”.

KMTNet-i idarə edən Koreya Astronomiya və Kosmik Elmlər İnstitutunun həmmüəllifi Youn Kil Jung, “Bu nəticə Yupiterə bənzəyən orbitlərdə əksər planet sistemlərinin bizim Günəş sistemimizi əks etdirmədiyini göstərir” dedi.

Tədqiqatçılar həmçinin Neptun ölçülü planetlərin sayı ilə müqayisədə nə qədər super Yerin mövcud olduğunu müəyyən etməyə çalışırlar. Bu araşdırma göstərir ki, ən azı Neptun ölçüsündə planetlər qədər super Yer var.

Bu tədqiqata digər CfA töhfə verənlər arasında post-doktorluq əməkdaşı İn-Gu Shin, keçmiş Harvard bakalavr tələbəsi Hangyue Wang (indi Stanfordda) və 2022-2023-cü illərdə CfA-da məzuniyyətdə olmuş KASI alimi Sun-Ju Chung daxildir.

KMTNet-ə əlavə olaraq, Optik Qravitasiya Lens Təcrübəsi (OGLE) və Astrofizikada Mikrolenzinq Müşahidələri (MOA) sorğu qrupları planetin xarakteristikası üçün məlumat verdi.

Daha çox məlumat: Weicheng Zang et al, Microlinsing hadisələri onu göstərir ki, super Yer ekzoplanetləri Yupiterə bənzər orbitlərdə geniş yayılmışdır, Science (2025). DOI: 10.1126/science.adn6088

Jurnal məlumatı: Elm 

Harvard-Smithsonian Astrofizika Mərkəzi tərəfindən təmin edilmişdir