Dr Holly Winter tərəfindən Levant jurnalında dərc edilən bir araşdırma , Levantın cənubundakı Cənazə Saraylarının potensial mənşəyini araşdırdı. Memarlıq oxşarlıqları, qəbirlər və ya dəfnlərlə əlaqə və artefakt oxşarlıqları da daxil olmaqla müxtəlif dəlillərdən istifadə edərək, o, cənub Levant Dəfn Saraylarının mənşəyinin əslində şimal Levantda ola biləcəyini, oradan da tədricən cənuba yayıldığını fərz edir.

“Mən cənub Levant sarayları fenomeninin haradan yarandığını anlamaqda maraqlı idim” deyə izah edir.

“Ümumiyyətlə, Orta Tunc dövrünə aid sarayşünaslıq, şimal və cənub Levant sarayları ölçüləri və işlənməsi baxımından kəskin şəkildə fərqlənir. Bununla belə, Orta Tunc dövrünün başlanğıcında mədəniyyət, cəmiyyət və siyasətdə tanınan şimal Levantın təsiri ilə çox şey dəyişir və inkişaf edirdi.”

Şimala baxmaq öz bəhrəsini verdi: “Şimali Levanta baxaraq, cənub Levantinin Dəfn Sarayları üçün tanımağa başladığım şablona uyğun görünən aydın nümunələr var idi və buna görə də bu araşdırma xəttini izləmək qərarına gəldim.”

Dr Winter bu düşüncə xəttini təfərrüatlandıraraq deyir ki, “İnsanlar Həyət Saraylarında (indi Cənazə Sarayları adlanır) ilkin dəfn əlaqəsini qəbul etmirdilər və bu, şimalla müqayisəyə mane oldu, etiraf etmək lazımdır ki, daha böyük və daha müxtəlif idi.”

Orta Tunc dövründə (təxminən eramızdan əvvəl 2000-1500) Cənazə Sarayları cənub Levant cəmiyyətinin əsas xüsusiyyəti idi. Onlar monumental ölçüləri (uzunluğu 50 m-ə qədər, eni 30-40 m), şimal-cənub istiqaməti, təpələrin və ya akropolların üstündə yerləşməsi və adətən bir və ya bir neçə mərkəzi həyət ətrafında mərkəzləşmiş çoxsaylı peyk otaqlarının tərkibi ilə səciyyələnirdi.

Onlar qumdaşı bünövrələrin və çiy kərpicdən tikilmiş üst tikililərin üstündə tikilib, adətən sərhəd divarı ilə əhatə olunub. Şimal və cənub Levantdakı digər saraylardan fərqli olaraq, cənazə saray otaqları adətən nisbətən boşdur və onların içərisində tapılan bir neçə artefakt adətən dəfn funksiyasına malikdir.

https://googleads.g.doubleclick.net/pagead/ads?client=ca-pub-0536483524803400&output=html&h=188&slotname=8188791252&adk=1687169288&adf=4203178812&pi=t.ma~as.8188791252&w=750&abgtt=6&fwrn=4&lmt=1738818787&rafmt=11&format=750×188&url=https%3A%2F%2Fphys.org%2Fnews%2F2025-02-evidence-funerary-palaces-southern-levant.html&wgl=1&uach=WyJXaW5kb3dzIiwiMTkuMC4wIiwieDg2IiwiIiwiMTMyLjAuNjgzNC4xNjIiLG51bGwsMCxudWxsLCI2NCIsW1siTm90IEEoQnJhbmQiLCI4LjAuMC4wIl0sWyJDaHJvbWl1bSIsIjEzMi4wLjY4MzQuMTYyIl0sWyJHb29nbGUgQ2hyb21lIiwiMTMyLjAuNjgzNC4xNjIiXV0sMF0.&dt=1738818787355&bpp=1&bdt=229&idt=44&shv=r20250204&mjsv=m202502030101&ptt=9&saldr=aa&abxe=1&cookie=ID%3Df22668bce9793ae4%3AT%3D1735196613%3ART%3D1738818751%3AS%3DALNI_Mb4Xpwl1SO1AcvqroR6xccDm_sheQ&gpic=UID%3D00000f7c5320f40b%3AT%3D1735196613%3ART%3D1738818751%3AS%3DALNI_Mb1dz_DHiT2yDzXLMaB9CDkQl4XGg&eo_id_str=ID%3Dcdf7f2f01784f52d%3AT%3D1735196613%3ART%3D1738818751%3AS%3DAA-Afjb8kbeupLLyQ0QHQmZxpM4v&prev_fmts=0x0&nras=1&correlator=5924664308875&frm=20&pv=1&rplot=4&u_tz=240&u_his=3&u_h=1080&u_w=1920&u_ah=1032&u_aw=1920&u_cd=24&u_sd=1&dmc=8&adx=447&ady=2199&biw=1903&bih=945&scr_x=0&scr_y=0&eid=31090148%2C31090191%2C95350441%2C95347432&oid=2&pvsid=4195683098055604&tmod=136008270&uas=0&nvt=1&ref=https%3A%2F%2Fphys.org%2F&fc=1920&brdim=0%2C0%2C0%2C0%2C1920%2C0%2C1920%2C1032%2C1920%2C945&vis=1&rsz=%7C%7CpeEbr%7C&abl=CS&pfx=0&fu=128&bc=31&bz=1&td=1&tdf=2&psd=W251bGwsbnVsbCxudWxsLDNd&nt=1&ifi=2&uci=a!2&btvi=1&fsb=1&dtd=49

Dr. Winter deyir ki, artefaktların olmaması ritual praktikaları ilə əlaqəli təmizliyə uyğundur və ümumiyyətlə o zamankı məbədlərə bənzəyir və çətin ki, talanların nəticəsidir.

“Ancaq talanların bu Dəfn Sarayı tikililərində qiymətli dəfn əşyalarının və əşyalarının olmaması ilə izah oluna biləcəyini nəzərə ala bilməsək də, məncə, bütün bu binaların eyni boşluqla üzləşməsi sonrakı soyğun hadisələri ilə əlaqələndirilməyəcək qədər təsadüfdür. Düşünürəm ki, tapdığımız əşyalar sarayın o dövrdəki dəfn mərasimlərindən xəbər verir.”

Ən qədim Cənazə Saraylarından biri Suriyada Hələbdən təxminən 60 km cənub-qərbdə, Eblada (Tell Mardikh) yerləşir. O, Orta Tunc (MB) I (e.ə. 2000-1800) ətrafında tikilmiş və eramızdan əvvəl MB II 1600-cü ildə məhv edilənə qədər istifadədə qalmışdır.

Qərb sarayı və kral nekropolu olmaqla iki tikilidən ibarətdir. Qərb sarayı 17 peyk və 25 daxili həyət otağından ibarət böyük bir tikilidir.

İçərisində tapılan əşyalar azdır və əsasən 16 bazalt üyüdülmə daşı və pestle, silindr möhür izləri olan bankalar və iki mixi lövhə olan kasadan ibarətdir ; əlavə tapıntılara ayağının altındakı torda məğlub olmuş düşməni olan kral fiqurunun yanında iki aslan başını göstərən bazalt heykəl əsası, şir şəkilli çəki və at nalı formalı keramika parçası (ehtimal ki, kiçik bir soba) daxildir.

Gündəlik anlayışlar üçün Phys.org-a etibar edən 100.000-dən çox abunəçi ilə elm, texnologiya və kosmosda ən son yenilikləri kəşf edin . Pulsuz xəbər bülleteni üçün qeydiyyatdan keçin və mühüm nailiyyətlər, innovasiyalar və tədqiqatlar haqqında gündəlik və ya həftəlik yeniliklər əldə edin .Abunə ol

Mixi lövhələrdən birinin üzərində II MB dövründə Eblanın son padşahlarından biri İndilimqurun adı yazılmışdı.

Qərb sarayı çox güman ki, vəliəhd şahzadənin iqamətgahı kimi xidmət edirdi, onun rolu kral əcdad kultu ilə əlaqəli dəfn mərasimlərini asanlaşdırmaq idi.

Qərb sarayının altında Kral Nekropolu yerləşirdi. Bu, ehtimal ki, Ebla kral və ya elit şəxsləri üçün qorunan bir məzarlıq idi. Qəbirlər sırasına zərgərlik məmulatları, muncuqlar, keramika qablar , alebastr, tunc, silahlar, gümüş və qızıl əşyalar, iki firon əsası və üzərində “İmmeya” kral adı yazılmış gümüş kasadan ibarət zəngin dəfn məclisi daxildir.

Cənazə Sarayının xarici obyektləri Eblanın cənubdakı müxtəlif bölgələr də daxil olmaqla digər mədəniyyət mərkəzləri ilə kommersiya əlaqəsi olduğunu göstərir.

Ebla’nın Cənazə Sarayı ilə cənub Levantinləri arasında əlaqə tapmaq ümidi ilə, iki bölgə arasında tapılan Cənazə Sarayları müqayisə edildi.

Dr. Winter, Eblanın cənubunda sahil boyunca yerləşən hər iki əsas ticarət mərkəzləri olan Byblos və Tell əl-Burakdakı Cənazə Saraylarının oxşar Cənazə Saraylarına malik olduğunu müəyyən etdi.

Əslində, Cənubi Levantdakı bir çox Cənazə Sarayları əsasən yalnız memarlıq oxşarlığına görə müqayisə edilsə də, Ebla Cənazə Sarayı ilə Byblos və Tell əl-Burakdakılar təkcə memarlıq xüsusiyyətlərini deyil, həm də onların içərisindəki türbələr və artefaktların hamısını bir-birinə bənzəyir və müasir idi.

https://googleads.g.doubleclick.net/pagead/ads?gdpr=0&us_privacy=1—&gpp_sid=-1&client=ca-pub-0536483524803400&output=html&h=188&slotname=8188791252&adk=1687169288&adf=3096487112&pi=t.ma~as.8188791252&w=750&abgtt=6&fwrn=4&lmt=1738818874&rafmt=11&format=750×188&url=https%3A%2F%2Fphys.org%2Fnews%2F2025-02-evidence-funerary-palaces-southern-levant.html&wgl=1&uach=WyJXaW5kb3dzIiwiMTkuMC4wIiwieDg2IiwiIiwiMTMyLjAuNjgzNC4xNjIiLG51bGwsMCxudWxsLCI2NCIsW1siTm90IEEoQnJhbmQiLCI4LjAuMC4wIl0sWyJDaHJvbWl1bSIsIjEzMi4wLjY4MzQuMTYyIl0sWyJHb29nbGUgQ2hyb21lIiwiMTMyLjAuNjgzNC4xNjIiXV0sMF0.&dt=1738818787356&bpp=1&bdt=230&idt=53&shv=r20250204&mjsv=m202502030101&ptt=9&saldr=aa&abxe=1&cookie=ID%3Df22668bce9793ae4%3AT%3D1735196613%3ART%3D1738818751%3AS%3DALNI_Mb4Xpwl1SO1AcvqroR6xccDm_sheQ&gpic=UID%3D00000f7c5320f40b%3AT%3D1735196613%3ART%3D1738818751%3AS%3DALNI_Mb1dz_DHiT2yDzXLMaB9CDkQl4XGg&eo_id_str=ID%3Dcdf7f2f01784f52d%3AT%3D1735196613%3ART%3D1738818751%3AS%3DAA-Afjb8kbeupLLyQ0QHQmZxpM4v&prev_fmts=0x0%2C750x188%2C1005x124&nras=2&correlator=5924664308875&frm=20&pv=1&rplot=4&u_tz=240&u_his=3&u_h=1080&u_w=1920&u_ah=1032&u_aw=1920&u_cd=24&u_sd=1&dmc=8&adx=447&ady=4400&biw=1903&bih=945&scr_x=0&scr_y=638&eid=31090148%2C31090191%2C95350441%2C95347432&oid=2&psts=AOrYGskRdpTCvB1F78nsd7xZmd_N6bCLQlZhmUuQUCIq2bWX19Q0y-biDV3lC2BDFXNNFK1pBZ3reRvFY6Nx9mc2iSRVjhDm%2CAOrYGsnVkVK_ZKKYWsX6Y-yBQU_qDrqvYV4lEnSW5A4FNkR8qV6fdfET8hYW2u8LGnAn24jtiIniKlg2e57SmZGMRiTypwRqRJe2DyX020TzP8J2xFxqmg&pvsid=4195683098055604&tmod=136008270&uas=1&nvt=1&ref=https%3A%2F%2Fphys.org%2F&fc=1920&brdim=0%2C0%2C0%2C0%2C1920%2C0%2C1920%2C1032%2C1920%2C945&vis=1&rsz=%7C%7CpeEbr%7C&abl=CS&pfx=0&fu=128&bc=31&bz=1&td=1&tdf=2&psd=W251bGwsbnVsbCxudWxsLDNd&nt=1&ifi=3&uci=a!3&btvi=3&fsb=1&dtd=86824

Bunlara Byblosdakı II türbədən və Ebladakı Şahzadə türbəsindən qızıl bükülmüş məftil bilərziklər, həm Byblosun III türbəsində, həm də Ebla Keçilərin Rəbbinin türbəsində tapılan qalınlaşmış kənarları və incə saplı muncuqlar və suvaq, peyk otaqları və saytlar arasında mərkəzi həyətləri əks etdirən oxşar memarlıq dizaynları daxildir.

Ebla’nın Cənazə Sarayı ən qədimlərdən biri olduğundan, Cənazə Sarayları ənənəsinin Eblada olduğu kimi şimalda yaranmış və eyni zamanda böyük ticarət yerləri olan Byblos və Tell əl-Burak şəhərləri boyunca yayılmış ola bilər.

Dr. Winter fərz edir ki, daha cənubda yerləşən və cənub Levantla əlaqəsi olan bu şəhərlər şimaldan gələn ənənələrin və mədəni ideyaların cənuba doğru axması üçün keçid nöqtələri rolunu oynayırdı. Buraya, şimal saraylarının daha fərqli versiyalarına çevrilməmişdən əvvəl Cənazə Sarayı ənənəsi daxildir.

Daha çox məlumat: Holly A. Winter, Ataların mənşəyi: Orta Tunc dövründə şimal Levantinin dəfn sarayları, Levant (2024). DOI: 10.1080/00758914.2024.2414580 .

© 2025 Science X Network